آیه 118 سوره توبه
وَعَلَی الثَّلَثَةِ الَّذِینَ خُلِّفُواْ حَتَّی إِذَا ضَاقَتْ عَلَیْهِمُ الاْرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَیْهِمْ اءَنفُسُهُمْ وَظَنُّوَّاْ أن لا مَلْجَاءَ مِنَ اللّهِ إِلاَّ إِلَیْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوَّاْ إِنَّ اللّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
و نیز بر سه نفری که (از شرکت در جبهه‌ی تبوک به خاطر سستی) وامانده بودند، تا آنگاه که زمین با همه‌ی وسعتش (به سبب قهر ونفرت مردم) بر آنان تنگ شد و از خود به تنگ آمده و فهمیدند که در برابر خدا، هیچ پناهگاهی جز خود او نیست، پس خداوند لطف خویش را شامل آنان ساخت تا به توبه موفّق شوند. همانا خداوند توبه پذیر و مهربان است.
* سه مسلمانی که در تبوک شرکت نکردند، (کعب بن مالک، مرارة بن ربیع و حلال بن اُمیّه) پشیمان شده و برای عذرخواهی نزد پیامبر آمدند. امّا حضرت با آنان سخن نگفت و دستور داد کسی با آنان حرف نزند و همسرانشان هم به آنان نزدیک نشوند. آنان به کوههای اطراف مدینه رفتند و برای استغفار، جدا از یکدیگر به تضرّع وگریه پرداختند تا پس از پنجاه روز، خداوند توبه‌ی آنان را پذیرفت.(بحار، ج 21، ص 237)
* بی اعتنایان به جنگ وفرمان رهبری، باید تنبیه شده وتا مدّتی پشت سر گذاشته شوند. (خُلّفوا)
* قهر، بی اعتنایی و بایکوت، یکی از شیوه های تربیتی برای متخلّفان و مجرمان است. (ضاقت علیهم الارض ... ظنّوا ان لا ملجاءمن اللّه)
* مبارزه‌ی منفی با متخلّفان، جامعه را برای آنان زندانی بی نگهبان و مؤ ثّر می سازد. (ضاقت علیهم الا رض)
* با آنکه پیامبر، مظهر رحمت الهی است، امّا به عنوان مرّبی، از اهرم قهر هم استفاده می کند. (ضاقت علیهم انفسهم)
* یکی از عذاب ها عذاب وجدان است. (ضاقت علیهم انفسهم)
* یأس از مردم، زمینه ساز توبه و توجّه به خداست. (لاملجاء ... ثم تابَ)
* توفیقِ توبه نیز در سایه‌ی لطف و عنایت الهی است. اوّل خداوند لطف خود را به انسان باز می گرداند، (تاب علیهم) تا انسان توفیق پشیمانی و عذرخواهی و توبه پیدا کند، (لیتوبوا) و همین که توبه کرد، باز خداوند توبه‌ی او را می پذیرد. (انّ اللّه هو التوّاب)
* پس از یک دوره مبارزه‌ی منفی وبی اعتنایی و بایکوت، شرایط مناسب را برای بازسازی خلافکاران به وجود آوریم تا بازگردند و بعد از آن نیز ما با مهربانی آنان را پذیرا باشیم. (تاب علیهم لیتوبوا انّ اللّه هو التوّاب)
