سجده برمهر

:: سجده بر مهر

سامى: على، شما شیعیان با سجده کردن بر مهر که تنها مقدارى گِل خُشک شده است، شرک ورزیده، آن را به جاى خدا مى پرستید.
على: اجازه بده سؤالى از تو بپرسم.
سامى: بپرس.
على: آیا سجده بر «جسم» خدا واجب است؟
سامى: این گفته تو کفر [محض] است، زیرا خداوند «جسم» نیست و با چشم، دیده و با دست لمس نمى شود و هر کس معتقد باشد که خداوند «جسم» است بى تردید کافر است و سجده باید براى خدا باشد و سجده بر خدا، کفر است، زیرا هدف و غایت از سجده، فروتنى در برابر «خدا» است.
على: این بیان تو ثابت مى کند که سجده مابر روى مُهر شرک نیست، زیرا بر مهر به عنوان مهر بودن سجده نمى کنیم و اگر ـ به فرض محال ـ معتقد باشیم که مُهر - العیاذ باللّه  ـ خداست، مى بایست، براى آن سجده کنیم، و نه بر آن، چرا که پرستش کننده، بر خداى خویش سجده نکرده، بلکه براى او سجده مى کند.
سامى: نخستین بار است که چنین تحلیل درستى در این باره مى شنوم، چه این که اگر شما، مهر را خدا مى شمردید، بر آن سجده نمى کردید و همین که سر بر آن نهاده، سجده مى کنید نشان مى دهد که آن را خدا نمى دانید.
آن گاه به على گفت: اجازه بده چیزى از تو بپرسم.
على: بفرما.
سامى:بنابر این چه اصرارى دارید که بر مهر سجده کنید و بر چیزهاى دیگر سجده نمى کنید؟
على: تمام فرقه هاى اسلامى بر این مطلب اجماع دارند و هم نظر هستند که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
«جُعلت لى الأرض مسجدا وطهورا؛ زمین براى من مسجد [محل سجده ]و پاک کننده قرار داده شد».[5]
بنابر این، سجده بر خاک خالص یقیناً جایز است و تمام فرقه هاى اسلامى بر آن اتفاق نظر دارند و به دلیل همین اتفاق نظر بر این که سجده بر خاک خالص جایز و مقبول است، بر خاک سجده مى کنیم.
سامى: این اتفاق نظر مسلمانان در مورد سجده بر خاک چگونه حاصل شده است؟
على: آن هنگام که پیامبر صلى الله علیه و آله وارد مدینه شد و مسجدى را در آن بنا کرد، آیا در مسجد فرش گسترانده شده بود؟
سامى: نه، فرشى در مسجد گسترده نشده بود.
على: پس پیامبر صلى الله علیه و آله و دیگر مسلمانان بر چه چیزى سجده مى کردند؟
سامى: بر زمینى که خاک آن را پوشانده بود.
على: بنابر این، پیامبر صلى الله علیه و آله تمام نمازهاى خود را روى زمین مى خواندند و بر خاک سجده مى کردند و مسلمانان روزگار آن حضرت و نیز مسلمانان پس از ایشان نیز بر زمین سجده مى کردند. از این رو سجده بر خاک، به طور قطعى درست و صحیح است و ما به پیروى از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله بر خاک سجده مى کنیم و بى تردید نمازمان درست است.
سامى: چرا شما (شیعیان) بر غیر مُهرى که با خود حمل مى کنید، بر روى جاهاى دیگر زمین سجده نمى کنید؟
على: دو پاسخ براى این سؤال شما دارم:
1ـ مذهب شیعه سجده بر تمام اجزاى زمین ـ خاک باشد یا سنگ ـ را جایز مى داند؛
2ـ پاک بودن محل سجده شرط صحت نماز است و سجده بر زمین یا خاک نجس، جایز نیست، لذا قطعه پاکى از گِل خشک شده، همراه داریم تا با اطمینان خاطر و این که بر خاکى پاک سجده مى کنیم، نمازگزاریم. البته سجده کردن بر خاک یا زمینى که از نجاست آن مطمئن نباشیم نیز جایز است.
سامى:اگر به منظور سجده بر خاک پاک و خالص، چنین مى کنید، چرا مقدارى خاک با خود بر نمى دارید؟
على: از آن جا که همراه داشتن خاک موجب کثیف شدن لباس مى شود، آن را با مقدارى آب درهم مى آمیزیم و مى گذاریم تا خشک شود. بدین وسیله از خاک آلوده شدن لباس هاى خود جلوگیرى مى کنیم.
از دیگر سو سجده بر گِل خشک شده، نشانه خضوع بیشترى در برابر خداست، زیرا سجده، بالاترین مرتبه خضوع است و تنها براى خداى بزرگ جایز است. بنابر این اگر هدف از سجده، فروتنى در برابر خدا است، چیزى که بر آن سجده مى شود و نماد خضوع است هر چه خاضعانه تر باشد، بى شک بهتر و شایسته تر است.
از همین جهت مستحب است که محل سجده از محل گذاردن دستان و پاها پایین تر باشد[6]، زیرا به این ترتیب، سجده نشانه خضوع بیشترى در برابر خدا خواهد بود. همچنین مستحب است در حال سجده، بینى بر خاک مالیده شود که این نیز نشانه فروتنى و خضوع بیشتر در برابر خداى متعال است. لذا سجده بر مقدارى گِلِ خشک شده از دیگر چیزهایى که سجده بر آن جایز است، بهتر مى باشد، زیرا در این حالت گرامى ترین اعضاى بدن؛ یعنى پیشانى بر خاک نهاده مى شود که نشانه خضوع براى خدا و خویشتن را ناچیز دیدن در برابر عظمت و جلال اوست.
در صورتى که اگر فرد براى سجده کردن، پیشانى بر فرشى یا سجاده اى گران قیمت و یا اجزاء معدنى مانند: طلا، نقره،عقیق، و یا بر تن پوشى پربها، گذارد، چه بسا که از خضوع و فروتنى نماز گذار بکاهد و یا این که در برابر عظمت و جلال خداوند احساس خُردى و ناچیزى نکند. بنابر آنچه گفته شد، آیا سجده بر چیزى که بر فروتنى انسان در برابر خالقش مى افزاید، شرک و کفر است؟ و سجده بر چیزى که خضوع در برابر حضرت بارى تعالى را از بین مى برد، وسیله «تقرب» به اوست؟ چنین پندارى ناحق و نادرست است.
سامى: نوشته هایى بر مهر نماز شما حک شده است؛ این نوشته ها چیست؟
على: تمام مهرها نوشته ندارند. مهرهایى وجود دارد که حتى یک حرف بر آن ها حک نشده است، و البته بر پاره اى از مهرها نوشته هایى وجود دارد که نشان مى دهد آن مهر از خاک کربلا[7] تهیه شده است؛ از نظر شما این کار شرک است؟ یا این که این نوشته، سبب عدم جواز سجده بر آن مى شود؟ نه هرگز چنین نیست.
سامى: مهرى که از خاک کربلا تهیه شده است چه ویژگى دارد که اکثر شیعیان مقیّدند تا بر آن سجده کنند؟
على: در این باره حدیثى آمده است که مى فرماید:
«السجود على تربة الحسین علیه السلام یخرق الحجب السبع؛ سجده بر تربت حسین علیه السلامهفت حجاب (آسمان) را مى شکافد».[8]
معناى این حدیث چنین است که سجده بر چنین مهرى موجب قبولى نماز و بالا رفتن آن بسوى خداوند متعال مى شود. و البته این امر و خصوصیت، به دلیل برترى خاک کربلا بر دیگر خاک هاست.
سامى: آیا سجده بر تربت حسین علیه السلام نمازهاى باطل را نیز مقبول درگاه خدا مى کند؟
على: از نظر شیعه، نمازهایى که شرایط صحت و درستى را نداشته باشد، باطل است و پذیرفته شده نیست، اما نمازى که تمام شرایط صحت را داشته باشد مقبول خداست و گاهى نیز مقبول نبوده و پاداشى ندارد، ولى اگر نماز صحیح بر تربت امام حسین علیه السلام خوانده شود، پذیرفته شده و پاداش [مضاعف] دارد. بنابر این پذیرفته شدن نماز، یک مطلب است و صحیح بودن آن مطلب دیگرى است.
سامى: آیا سرزمین کربلا از دیگر سرزمین ها و حتى مکه و مدینه باشرافت تر و برتر است تا سجده بر خاک آن برتر و با فضیلت تر باشد؟
على: از نظر تو چه مانعى دارد؟
سامى: آیا سرزمین مکه که از زمان نزول آدم علیه السلام «حرم» بوده و زمین مدینه که پیکر پاک رسول اکرم صلى الله علیه و آله را در خود دارد از نظر منزلت و مقام از کربلا کمتر و پایین تر هستند؟ و آیا حسین بن على علیهماالسلام از جدش رسول خدا صلى الله علیه و آله برتر است؟ این مطلب، عجیب و غریب است!
على: نه، چنین نیست. عظمت و منزلت حسین علیه السلام، پرتویى از عظمت رسول خدا و شرافت او از شرافت پیامبر صلى الله علیه و آله است و از آن رو امام حسین علیه السلام به چنین شرافت و عظمتى نایل آمد که در راه دین جدش گام نهاد و در این راه به شهادت رسید. آرى، منزلت امام حسین علیه السلام تنها بخشى از منزلت رسول خداست، اما از آن جا که او و خاندان و یارانش در راه زنده نگاه داشتن اسلام، محکم کردن مبانى و اساس آن و نیز صیانت و حفاظت آن از دست اندازى هاى شهوت پرستان، جان خود را فدا کردند، حضرتش مورد عنایت الهى قرار گرفت و به سه موهبت الهى نایل آمد:
1ـ استجابت دعا تحت قبه (حرم) او؛
2ـ امامان از نسل او بودند؛
3ـ شفا [ى تمام دردها] در تربت او قرار داده شده است.[9]
آرى، از آن رو خداوند تربت امام حسین علیه السلام را عظمت و منزلت والا بخشید که در راه دین مقدس اسلام به بدترین وجه کشته شد، زن و دختران و فرزندانش به اسارت برده شدند و یارانش در میدان جنگ به شهادت رسیدند و به یک سخن در راه دفاع از کیان اسلام و حفظ آن هر سختى را بر خود هموار کرد. حال با چنین فداکارى، در این برترى یافتن مانعى مى بینى؟ یا این که برتر شمردن خاک و مهر کربلا بر دیگر سرزمین ها از جمله مدینه، به این معناست که امام حسین علیه السلام از پیامبر صلى الله علیه و آله بالاتر و برتر است؟ قضیه کاملا عکس این تصور است. گرامى داشتن تربت امام حسین علیه السلام به معناى گرامى داشت امام حسین علیه السلاماست و گرامى داشت آن حضرت به معناى بزرگ شمردن خدا و پیامبر اوست.
سامى: این گفته تو کاملاً درست است. پیش از این مى پنداشتم که شما امام حسین علیه السلام را حتى از پیامبر صلى الله علیه و آلهبرتر مى دانید، اما اکنون پى به حقیقت بردم و از تو به خاطر این که مرا از این اطلاعات مفید بهره مند کردى متشکرم. از این پس و براى همیشه خاک کربلاى مقدس را براى سجده همراه خواهم داشت و سجده بر فرش و مواد معدنى را ترک خواهم کرد.
على: بر آن بودم تا تو را از اتهامات بى پایه و دروغینى که دشمنان بر ما بسته اند آگاه کنم؛ دشمنانى که خود را مسلمان خوانده، اما در حقیقت دشمن تمام مسلمانان هستند؛ باشد که از این پس هر چه را علیه شیعه و اندیشه و اعتقادات آنان مى شنوى نپذیرى و هماره در پى یافتن حقیقت باشى. این تنها خواسته من از توست.