شبهه ابن تیمیه در دلالت آیه تطهیر بر عدم عصمت اهل بیت (ع)

شبهه ابن تیمیه در دلالت آیه تطهیر بر عدم عصمت اهل بیت (ع)

او مى گوید:

سخن علاّمه حلّى که مى گوید:

طبق آیه:

(قُل لاَّ أَسْـئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ ا لْمَوَدَّةَ فِى ا لْقُرْبَى)(1)

[بگو: من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى کنم ، جز دوست داشتن نزدیکانم (اهل بیتم) ]دوستى و مودّت اهل بیت واجب است ، اشتباه است ؛

زیرا این آیه مکّى است و در زمان نزول آن نه على با فاطمه ازدواج کرده بود و نه فرزندى داشته اند.(2) و مى گوید(3) :

سخن او ـ علاّمه حلّى ـ که مى گوید :

خدا آیه : (قُل لاَّ أَسْـئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ ا لْمَوَدَّةَ فِى ا لْقُرْبَى)

[بگو: من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى کنم جز دوست داشتن نزدیکانم (اهل بیتم)] را در شأن آنان نازل کرده ، سخنى دروغ است ؛ زیرا این آیه در سوره شورى قرار دارد و این سوره بدون شکّ مکّى است و قبل از ازدواج على با فاطمه و تولّد حسن و حسین نازل شده است . تا اینکه مى گوید : و عدّه اى از نویسندگان اهل سنّت وجماعت ، و شیعه اعمّ از پیروان احمد و دیگران نقل کرده اند :

وقتى این آیه نازل شد، از پیامبر پرسیدند:

اى پیامبر خدا اهل بیت کیست؟

فرمود: «علیٌّ وفاطمة وابناهما» [على و فاطمه و دو فرزند آنان] ، ولى باید گفت این روایت به اتّفاق حدیث شناسان دروغ است ؛ به دلیل اینکه این آیه به اجماع اهل علم در مکّه نازل شده چون تمام آیات سوره شورى مکّى است، بلکه همه سوره هاى حمیم مکّى هستند . آنگاه مفصّلاً به تشریح تاریخ ولادت امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) پرداخته است تا مقدار علم و آگاهیش از تاریخ را به رخ اهل علم بکشد . امّا پاسخ این سخنان : اگر در کتاب ابن تیمیّه غیر از ننگ و عارى که در این جمله هاست از حقّ کشى و وارونه کردن حقّ نسبت به اجر صاحب رسالت ، و تهمت و بهتان و بیهوده گویى ، هیچ عیب و نقص و ننگ و عار دیگرى نبود ، همین براى او تا ابد بس بود . امّا مکّى بودن آیه : حتّى یک نفر هم صریحاً نگفته است که آیه مکّى است ، تا چه رسد به اتّفاق دروغینى که وى ادّعا کرده است . او با حدس و گمان جاهلانه از اطلاق جمله علما که گفته اند سوره مکّى است، چنین برداشتى کرده است . و استثنا نمودن علما چهار آیه : (أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ کَذِباً)(4)[  آیا مى گویند: «او بر خدا دروغ بسته است» ؟! ]تا (خَبِیرُ بَصِیرٌ)(5) [نسبت به بندگانش آگاه و بیناست] ، و نیز استثنا کردن برخى علما آیات: (وَالَّذِینَ إِذَ آ أَصَابَهُمُ ا لْبَغْىُ)(6)[و کسانى که هرگاه ستمى به آنها رسد، (تسلیم ظلم نمى شوند) !] تا (مِن سَبِیل)(7) که چندین آیه است ، تا چه رسد به آیه مودّت ، همگى ادّعاى مکّى بودن همه آیات سوره شورى را تکذیب مى کند(8) . و طبق تصریح قرطبى(9) ، و نیشابورى(10) ، و خازن(11) در تفسیرشان ، و شوکانى(12) در «فتح القدیر» ، و دیگران از ابن عبّاس و قتاده ، چهار آیه آن ، از آیه : (قُل لاَّ أَسْـئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً) به بعد مدنى است و بقیّه مکّى . امّا حدیث شأن نزول آیه و وجوب مودّت اهل بیت : باید دانست که تنها آیت الله علاّمه حلّى و پیروانش نبوده اند که این حدیث را نقل نموده اند ، بلکه همه مسلمانان به جز چند نفر اُموى صفت مانند ابن تیمیّه و ابن کثیر ، بر صحّت حدیث اتّفاق نظر دارند . و خواننده گرامى به نشانه اى از اتّفاق نظر دروغین ابن تیمیّه که به حدیث شناسان نسبت داده است ، برنخورده و هرگز برنخواهد خورد . اى کاش این مرد چند تن از این اجماع کنندگان یا آثارشان و یا پاره اى از کلماتشان را معرفى مى کرد . و امام شافعى در این باره سخن مشهورى دارد ، مى گوید : یا أهلَ بیت رسولِ اللهِ حبُّکُمُ *** فرضٌ من اللهِ فی القرآنِ أنزلَهُ کفاکمُ من عظیمِ القدرِ أ نّکمُ *** مَن لم یُصلِّ علیکم لا صلاةَ لهُ [ اى اهل بیت پیامبر ، خدا در قرآن محبّت شما را واجب کرده است . همین مقدار براى عظمت شما کافى است که هر کس بر شما صلوات نفرستد نمازش صحیح نیست] . امّا مسأله ازدواج على(علیه السلام) با فاطمه(علیها السلام) و لزوم مقدّم بودن آن بر نزول آیه : ازدواج على با فاطمه (علیهما السلام) در مدینه انجام شده، و بر فرض که از این شخص بپذیریم که این آیه در مکّه نازل شده است مى گوییم : چنانکه که میان نزول آیه و مؤخّر بودن ولادت فرزندانشان ـ اگر بپذیریم که مؤخّر بوده ـ منافاتى نیست، میان نزول آیه و مقدّم بودن ازدواج بر آن نیز ملازمه اى نیست ؛ زیرا آنچه که قطعى است و هیچ شکّى در آن راه ندارد ، این است که آن دو بزرگوار از اقربا و نزدیکان رسول الله هستند ؛ امّا على(علیه السلام) به سبب عمو زادگى ، و امّا فاطمه(علیها السلام) بهواسطه فرزندى . و امّا فرزندانشان همچنان که ازدواج آنها در دفتر قضاى الهى ثبت شده بود ، همچنین در علم ازلى، آفرینش آن دو سرور از آن دو بزرگوار مقدّر شده بود . و در ثبوت حکم و قانونى که به ملاک عام ، حال و آینده را شامل مى شود شرط نیست که هنگام قانون گذارى همه افراد موجود باشند ، بلکه هر یک از آنان در هر زمانى و در هر مکانى و به هر نحوى به وجود بیایند ، حکم درباره او جارى مى شود . علاوه بر آن ، ممکن است که آیه در مکّه ولى در سال حجّة الوداع (آخرین سفر حجّ پیامبر) نازل شده باشد و در آن هنگام ، هم آنها ازدواج کرده و هم امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) متولّد شده بودند ، و بین نزول آیه در مکّه و بودن آن قبل از هجرت ، هیچ ملازمه اى نیست . (وَیَرَى الَّذِینَ أُوتُواْ ا لْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ هُوَ ا لْحَقَّ)(13)[ کسانى که به ایشان علم داده شده ، آنچه را از سوى پروردگارت بر تو نازل شده حقّ مى دانند] .(14)

1ـ شورى : 23 .

2 ـ منهاج السنّة 2 : 118 .

3 ـ منهاج السنّة 2 : 250 .

4 ـ شورى : 24 .

5 ـ شورى : 27 .

6 ـ شورى : 39 .

7 ـ شورى : 41 .

8 ـ مراجعه شود : تفسیر الخازن 4 : 49 [4/90] ؛ الإتقان 1 : 27 [1/44] .

9 ـ الجامع لأحکام القرآن [16/3] .

10 ـ غرائب القرآن [مج 11/ ج 25/35] .

11 ـ تفسیر الخازن 4 : 49 [4/90] .

12 ـ فتح القدیر 4 : 510 [4/524] .

13 ـ سبأ : 6.

14ـ شفیعی شاهرودی، گزیده اى جامع از الغدیر، ص 306.