نمونه اى از عدالت عمر و عثمان ، رفتار حضرت على علیه السلام

نمونه اى از عدالت عمر و عثمان

طبیعى است در چنین شرایطى عده اى از رفتار حضرت على علیه السلام برآشفته گردند و بگویند که او هم چون عمر رفتار نمى کند، به هیچ وجه دور از انتظار نیست که با آن حضرت به جنگ و ستیز برخیزند. اکنون به یک نمونه از عدالت عمر توجه کنید!

مالک پیشواى مالکیان از شخص مورد اعتمادى که او از سعید بن مسیّب شنیده چنین نقل مى کند:

أبى عمر بن الخطّاب أن یورّث أحداً من الأعاجم إلاّ أحداً ولد فی العرب.

قال مالک: وإن جائت امرأة من أرض العدوّ فوضعته فی أرض العرب فهو ولدها یرثها إن ماتت میراثها من کتاب اللّه;1

عمر بن خطاب اجازه نمى داد غیر عرب (از عرب) ارث ببرد مگر آن که در سرزمین عرب ها به دنیا آمده باشد.

مالک گوید:

هر گاه زن باردارى از سرزمین دشمن مى آمد تنها در صورتى آن فرزند پس از مرگ مادرش طبق کتاب خدا ارث مى برد که در زمین عرب ها به دنیا آمده باشد.

این هم گوشه اى از عدالت عثمان:

زمانى که شمال افریقا ـ از طرابلس غرب تا طنجه ـ فتح شد و به دست مسلمانان افتاد، عثمان تمامى ثروت هاى آن سامان را یکجا به عبداللّه بن ابى سرح بخشید، بدون آن که احدى از مسلمانان را در آن شریک سازد.2

آن روز که به مروان بن حکم، صد هزار از بیت المال داد و دخترش را به حباله نکاح او درآورد، دستور داد به ابوسُفیان دویست هزار از بیت المال بدهند.

زید بن ارقم خزانه دار عثمان، کلیدهاى بیت المال را نزد عثمان آورد و گریست.

عثمان گفت: از این که من به خویشاوندانم رسیدگى مى کنم ناراحتى و به خاطر این که صله رحم مى کنم گریه مى کنى؟!

گفت: نه، گریه من به این جهت است که گمان مى کنم تو به خاطر آن چه در زمان رسول خدا صلى اللّه علیه وآله در راه خدا خرج کردى امروز این اموال را از بیت المال مسلمانان برمى دارى.

به خدا سوگند! اگر به مروان صد درهم بدهى زیاد به او داده اى.

به ناگاه عثمان گفت:

(تو شایستگى خزینه دارى را ندارى) کلیدها را بینداز، ما شخص دیگرى را به این کار مى گماریم.3

جاى تعجب نیست مردمى که با این دست و دل بازى هاى عثمان خو گرفته اند از عدل امیر مؤمنان على علیه السلام برنجند و نسبت ظلم و ستم به آن جناب بدهند.

1 . موطأ مالک: 2 / 520 ح 14.
2 . شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید: 1 / 199.
3 . همان: 1 / 199.