فدک در فراز و نشیب ، نقد و بررسى حدیث انحصارى،اقرار به منحصر بودن این سخن از ابوبکر

بخش دوم: نقد و بررسى حدیث انحصارى

اقرار به منحصر بودن این سخن از ابوبکر
در این بخش نظر نویسنده نامه را به این نکته معطوف مى داریم که حدیث «لا نورث» تنها از سوى ابوبکر نقل شده است و نه هیچ صحابى دیگر:
فقط ابوبکر گفته است که پیامبر اکرم صلى اللّه علیه وآله فرمود:
إنّا معاشر الأنبیاء لا نورث وما ترکناه صدقة.
ما پیامبران ارث نمى گذاریم و آن چه از ما مى ماند صدقه است.

و تنها بودن ابوبکر را در نسبت دادن این کلام به رسول اللّه صلى اللّه علیه وآله حافظان و محدّثان بزرگ اهل سنّت تصریح نموده اند، کسانى مانند:

ابو القاسم بغوى (متوفاى 317)، ابوبکر شافعى (متوفاى 354)، ابن عساکر (متوفاى 571)، جلال الدین سیوطى (متوفاى 911)، ابن حجر مکى (متوفاى 973) و متقى هندى (متوفاى 675

فدک در فراز و نشیب ، مطالبه فدک به عنوان ارث

مطالبه فدک به عنوان ارث

آرى، سخن صدّیقه طاهره علیها السلام پذیرفته نمى شود و شاهدان او نیز رد مى شوند... و این برخورد بدان معناست که فدک از جمله آن چیزهایى است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله بر جا گذاشته است.
پس اگر آن دلایل پذیرفته نشد، اکنون این حق فاطمه علیها السلام است که آن را به عنوان ارث پدرى مطالبه کند، زیرا با نپذیرفتن سخن گذشته آن بانو آن سرزمین تا پایان عمر در تملّک پیامبر صلى اللّه علیه وآله و پس از فوت جزء ماتَرَک ایشان بوده است، و بى تردید آن چه از شخص فوت شده بر جا مى ماند ـ از مملوکات و حقوق ـ از آنِ وارث او خواهد بود، و زهرا علیها السلام یگانه فرزند رسول خدا صلى اللّه علیه وآله بوده است. پس چرا باید از ارث پدرش محروم گردد؟

ابوبکر که بر ممانعت از این کار پافشارى داشت، برایش ممکن نبود که هیچ یک از این امور را انکار کند:
ـ نه مى توانست بگوید که فدک از آن آبادى هایى نیست که بدون نبرد مِلک پیامبر صلى اللّه علیه وآله شده است.
ـ نه مى توانست منکر شود که زهرا علیها السلام تنها فرزند پیامبر است.
ـ و نه مى توانست حق ارث آن بانو را از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله انکار کند... .
با این حال، بر منع فدک از آن بانو مصمّم بود. پس براى این کار چه باید مى کرد؟

حضرت زهرا علیها السلام به نزد ابوبکر آمد، در حالى که زبان حالش چنین بود:
تو اقرار دارى که فدک مِلک پدرم بوده؟ اقرار دارى که من تنها وارث او هستم؟ پس چرا بر آن دست گذاشتى با آن که مى دانى آن جا اکنون به عنوان ارث، مِلک من است؟
حضرت زهرا علیها السلام رو به ابوبکر کرد و فرمود:
یابن أبی قحافة! أترث أباک ولا أرث أبی؟
 

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ،بزرگان حدیث به یارى ابوبکر برمى خیزند

بزرگان حدیث به یارى ابوبکر برمى خیزند

حال، ببینیم که بزرگان محقّقین اهل حدیث در دفاع از ابوبکر چه گفته اند:
کرمانى از طَحاوى این گونه نقل کرده است:
امّا این که ابوبکر ادّعاى جابر را تصدیق نمود از آن جهت بوده که پیامبر صلى اللّه علیه وآله فرموده بود:
من کذب علیّ متعمّداً فلیتبوّأ مقعده من النار.

هر کس به عمد سخن دروغى به من نسبت دهد، جایگاهش آتش خواهد بود.
روشن است که این وعده عذابى است که گمان نمى رود شخصى مانند جابر سوى آن برود(1).

ابن حجر عسقلانى نیز در این مورد مى نویسد:
وجه این مسئله، در جواز پذیرش خبر واحد از یک صحابى عادل است، گرچه این خبر به نفع او بوده باشد، زیرا ابوبکر از جابر شاهدى بر ادّعایش نخواست(2).
 

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ، چرا تکذیب على علیه السلام و زهرا علیها السلام، و تصدیق جابر؟

چرا تکذیب على علیه السلام و زهرا علیها السلام، و تصدیق جابر؟

به نگارنده نامه مى گوییم که اکنون پرسش دیگرى مطرح مى شود:
چگونه ابوبکر، على و زهرا علیهما السلام را تکذیب مى کند امّا جابر بن عبداللّه انصارى را تصدیق مى نماید!؟
بُخارى در صحیح خود از جابر بن عبداللّه انصارى این گونه آورده است:
إنّ النبی صلّى اللّه علیه وآله قال:

إذا أتى مال البحرین حثوت لک ثمّ حثوت لک ـ ثلاثاً ـ .

ماجرا از این قرار است که به هنگام رسیدن اموال بحرین نزد ابوبکر، جابر نیز حضور داشت. جابر رو به ابوبکر کرد و گفت که پیامبر صلى اللّه علیه وآله به من فرمود: هنگامى که اموال بحرین را آوردند، سه مشت از آن مال توست.

ابوبکر به او گفت: جلو بیا و هر مقدار به تو وعده داده اند بردار.

جابر بدون شاهد و فقط با ادّعا از بیت المال مسلمانان برداشت کرد(1).

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ،قرآن از پذیرش شهادت و گواهى امیر مؤمنان على علیه السلام سخن مى گوید

قرآن از پذیرش شهادت و گواهى امیر مؤمنان على علیه السلام سخن مى گوید

آرى، آنان شهادت و گواهى امیر مؤمنان على علیه السلام را نپذیرفتند، در حالى که خداوند سبحان شهادت و گواهى آن حضرت را به تنهایى پذیرفت.
جلال الدین سیوطى در تفسیر آیه شریفه اى که خدا مى فرماید:
(أَفَمَنْ کانَ عَلى بَیِّنَة مِنْ رَبِّهِ وَیَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ)(1).
آیا کسى که بیّنه اى از پروردگارش دارد و شاهدى در پى دارد.
این گونه نقل مى کند:
ابن ابى حاتِم، ابن مردویه و ابو نعیم نقل کرده اند که على ابن ابى طالب علیهما السلام فرمود:
ما من رجل من قریش اِلاّ نزل فیه طائفة من القرآن.
هیچ مردى از قریش نیست مگر آن که چیزى از قرآن درباره اش نازل شده است.
شخصى پرسید: درباره خودت چه نازل شده است؟ فرمود:
أما تقرأ سورة هود؟
آیا سوره هود را نخوانده اى ]که مى فرماید[:
(أَفَمَنْ کانَ عَلى بَیِّنَة مِنْ رَبِّهِ وَیَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ).
آیا کسى که بیّنه اى از پروردگارش دارد و شاهدى در پى دارد؟
به راستى که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله بر بیّنه پروردگارش بود و من شاهد او هستم.
ابن مردویه این روایت را به صورت دیگرى نیز نقل کرده است:
على علیه السلام فرمود:
رسول اللّه صلى اللّه علیه وآله (عَلى بَیِّنَة مِنْ رَبِّهِ) وأنا (شاهِدٌ مِنْهُ).
رسول خدا صلى اللّه علیه وآله (بیّنه اى از پروردگارش دارد) و من (شاهد آن هستم).
رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فرمود:
(أَفَمَنْ کانَ عَلى بَیِّنَة مِنْ رَبِّهِ) من هستم و (وَیَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ)على است(2).
آرى، ابوبکر این گونه فاطمه زهرا و امیر مؤمنان على علیهما السلام و دیگر شاهدان را تکذیب نمود... .

(1) سوره هود: آیه 17.
(2) الدر المنثور: 4 / 409 ـ 412.

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ، چرا ابوبکر شهادت شاهدان را نمى پذیرد؟

چرا ابوبکر شهادت شاهدان را نمى پذیرد؟

اکنون بار دیگر ماجرا را با دقّت مورد توجّه قرار مى دهیم. البتّه «باید بى طرف باشیم». مى پرسیم: چرا ابوبکر شهادت آن ها را رد کرد؟ پاسخ این پرسش را در سخنان علما جست و جو مى نماییم.
سعدالدین تفتازانى به هنگام بیان ایرادهاى وارده بر امامت ابوبکر مى گوید:
یکى دیگر از ایرادهاى وارده این است که ابوبکر مانع تصرّف فاطمه علیها السلام در فدک شد. فدک روستایى در نزدیک خیبر بود که على رغم این که فاطمه علیها السلام ادّعا مى کرد که پیامبر صلى اللّه علیه وآله آن را به او بخشیده و واگذار نموده است على علیه السلام و اُمّ ایمن نیز بر این موضوع گواهى دادند; ابوبکر سخن آنان را نپذیرفت، امّا ادّعاى همسران پیامبر صلى اللّه علیه وآله درباره مالکیت خانه را بدون شاهد قبول کرد.
بدیهى است که این گونه ستم و روى گردانى از حق، شایسته امام و رهبر نیست. از همین رو عمر بن عبدالعزیز در دوران خلافتش فدک را از مروانیان ستانده و به فرزندان فاطمه علیها السلام باز گرداند.
آن گاه تفتازانى این اشکال را چنین پاسخ مى دهد:
پاسخ این است که بر فرض که صحّت و درستى ماجرا را بپذیریم، باز هم بر حاکم لازم نیست که شهادت یک مرد و یک زن را بپذیرد، گرچه فرض کنیم که ادّعاکننده و شاهد، عصمت داشته باشند(1).
شریف جرجانى نیز در این مورد مى گوید:
شاید ابوبکر معتقد بود که براى حکم در این موضوع، شاهد و سوگند لازم نیست(2).
ما در پاسخ این دو نفر و کسانى که این گونه مى اندیشند مى گوییم:
ما از عصمت ثابت شده و یقینى امیر مؤمنان على علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام نیز صرف نظر مى کنیم، زیرا برخى از کسانى که به امامت ابوبکر معتقدند، در این موضوع تردید دارند، با این حال مى گوییم:
ابوبکر مى توانست تنها با شهادت امیر مؤمنان على علیه السلام در این قضیّه حکم کند، همچنان که پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله فقط با گواهى خزیمة بن ثابت حکم فرمود و او به «ذو الشهادتین» ملقّب شد(3).
در مورد دیگر آن گرامى فقط با گواهى عبداللّه بن عمر قضاوت نمود(4).
آیا مقام امیر مؤمنان على علیه السلام از خُزَیمه و عبداللّه بن عمر هم کمتر بود؟!
اگر ابوبکر در این مسئله از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله پیروى مى کرد چه زیان مى دید؟
دیگر این که بر طبق احکام قضاوت، ابوبکر مى توانست علاوه بر شهادت امیر مؤمنان على علیه السلام از فاطمه علیها السلام نیز سوگند بخواهد، همچنان که در زمان رسول خدا صلى اللّه علیه وآله در ماجرایى که فقط یک شاهد داشت، جبرئیل به نزد آن گرامى فرود آمد(5) و حکم آورد که به همان یک شاهد و با سوگند دادن مدّعى قضاوت نماید و ایشان نیز همان گونه حکم کرد(6). پس چرا ابوبکر این گونه عمل نکرد؟

(1) شرح المقاصد: 5 / 278 و 279.
(2) شرح المواقف: 8 / 356.
(3) سنن ابى داوود: 3 / 306 حدیث 3607.
(4) جامع الاصول: 10 / 187 حدیث 7686. در این منبع آمده است: بُخارى روایت مى کند که مروان بن حکم همان فردى است که در داورى فقط شهادت عبداللّه بن عمر را پذیرفت، نه پیامبر صلى اللّه علیه وآله.
(5) کنز العمّال: 5 / 585 حدیث 14040.
(6) جامع الاصول: 10 / 184 و 185 حدیث هاى 7681 ـ 7685. این حدیث را مالک، مسلم، ابو داوود و تِرمذى نقل کرده اند.

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ، اُمّ ایمن از بهشتیان است

اُمّ ایمن از بهشتیان است

در مورد اُمّ ایمن همین نکته کافى است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله بهشتى بودن او را گواهى داده است، چنان که ابن سعد با اسناد خود از سُفیان بن عقبه این گونه نقل مى کند:

اُمّ ایمن نسبت به پیامبر صلى اللّه علیه وآله خوش رفتار و مهربان بود و به کارهاى ایشان رسیدگى مى کرد. روزى رسول خدا صلى اللّه علیه وآله درباره او فرمود:

من سرّه أن یتزوّج امرأة من أهل الجنّة فلیتزوّج اُمّ أیمن.
هر که خوش داد که زنى از بهشتیان را به همسرى برگزیند با اُمّ ایمن ازدواج کند.

پس زید بن حارثه با او ازدواج کرد و او اسامه را به دنیا آورد(1).

این روایت را ابن حجر نیز به هنگام معرفى اُمّ ایمن، از همین راوى نقل کرده است(2).

البته باید تمام این ها را به فراموشى بسپاریم... چنان که نویسنده نامه خواسته است... .

گفتنى است که تعداد زیادى از نامداران اهل سنّت، به هنگام مطالبه حضرت زهرا علیها السلام سپس شهادت دادن امام علیه السلام و دیگران، حضور اُمّ ایمن را نزد ابوبکر گزارش کرده اند، از جمله: فخر رازى(3)، ابن حجر مکّى(4)، حلبى شافعى(5)، یاقوت حموى(6)، سمهودى مدنى(7)، قاضى ایجى وجرجانى(8) و برخى دیگر. آنان به اتفاق گفته اند: ابوبکر گواهى و شهادت اهل بیت و اُمّ ایمن را نپذیرفت و آن را رد کرد.


(1) الطبقات الکبرى: 10 / 213 حدیث 11899.
(2) الإصابه: 8 / 172 شماره 11899.
(3) التفسیر الکبیر: 29 / 284 ـ 286.
(4) الصواعق المحرقه: 25.
(5) السیرة الحلبیه: 3 / 486 ـ 489.
(6) معجم البلدان 4 / 270 ـ 273 شماره 9053.
(7) وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى: 3 / 995 شماره 1001.
(8) شرح المواقف: 8 / 356.

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک ، دو آقا و سرور جوانان اهل بهشت

حسن و حسین علیهما السلام دو آقا و سرور جوانان اهل بهشت

درباره امام حسن و امام حسین علیهما السلام همین بس که از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله روایت شده است:
الحسن والحسین سیّدا شباب أهل الجنّة.

حسن و حسین دو آقا و سرور جوانان اهل بهشت هستند(1).


(1) سنن تِرمذى: 5 / 614 حدیث 3768، الخصائص، نَسایى: 99 حدیث 124، مسند احمد: 3 / 3، مستدرک حاکم: 3 / 182 حدیث هاى 4778، 4779 و 4780، المعجم الکبیر طبرانى: 3 / 35 حدیث 2605، المعجم الاوسط طبرانى: 1 / 173 حدیث 368، مسند ابو یعلى: 2 / 359 حدیث 1169، المصنّف: 7 / 512 حدیث 2، سنن ابن ماجه: 1 / 44 حدیث 118، حلیة الاولیاء: 4 / 139 حدیث 206، الاحسان: 9 / 55 حدیث 118، مشکل الآثار طَحاوى: 2 / 269 حدیث 2103، شرح السنه بغوى: 8 / 104 حدیث 3935 و...

• 
  

فدک در فراز و نشیب ، جایگاه شاهدان مسئله فدک

جایگاه شاهدان مسئله فدک

همگامى و همراهى على علیه السلام با حق

از جمله احادیث قطعى که درباره امیر مؤمنان على علیه السلام نقل شده این حدیث است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فرموده است:
علی مع الحق والحق مع علی... .
على با حق است و حق با على است.

این حدیث از روایات قطعى است که بیش از بیست تن از صحابه آن را روایت کرده اند، از جمله:

فدک در فراز و نشیب ، مطالبه فدک و ارائه دلیل

مطالبه فدک و ارائه دلیل

نویسنده نامه در فرازى دیگر مى نویسد:

ما به جهتى دیگر نمى توانیم این مطلب را از او (یعنى حضرت زهرا علیها السلام) بپذیریم، و آن جهت لزوم عدالت بین فرزندان است.
در پاسخ به این بخش از نامه کافى است بگوییم که این سخن اعتراض به رسول خدا صلى اللّه علیه وآله است در آن چه فرموده و انجام داده; چرا که روایات و اخبار بسیارى دلالت دارند بر این که آن حضرت صلى اللّه علیه وآله این کار را به پیروى از کلام خداى متعال که مى فرماید: (وَآتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ)(1) انجام داده است، چنان که دانستید.
افزون بر این، باید گفت که این سخن، مشکل تصرّف فدک توسّط ابوبکر را حل نمى کند، زیرا به هر حال تصرّف در ملک غیر است و همین موضوع بحث کنونى ماست: یعنى مطالبه فدک و ارائه دلیل.
هنگامى که فدک به وسیله ابوبکر تصرّف شد، حضرت زهرا علیها السلام بر این رفتار اعتراض کرد و مِلک خویش را طلب نمود. ابوبکر در پاسخ، از ایشان شاهد و دلیل خواست تا ثابت شود که فدک مِلک شخصى و عطاى پدر بزرگوار ایشان است(!!).
بدیهى است که در احکام اسلام ـ در فقه تمام فرق و مذاهب آن ـ بیان شده است که از کسى که مِلکى در اختیار اوست دلیل و شاهد طلب نمى شود، بلکه ارائه دلیل بر آن کسى لازم است که خلاف آن ملکیّت را ادّعا مى کند.
این موضوع چنان روشن است که حتّى کسانى که اندکى از تعالیم شریعت اسلام را آموخته اند نیز آن را مى دانند. از این رو اگر ابوبکر این حکم را مى دانسته و خلاف آن عمل کرده است «ظالم» و اگر نمى دانسته «جاهل» است... .
البتّه پیش از این بیان شد که به اتّفاق همه دانشمندان کسى که ظالم و یا جاهل باشد هرگز شایستگى امامت را ندارد. پس با کمال بى طرفى ملاحظه مى کنید که چگونه مسئله فدک به امامت مسلمین ارتباط دارد!
با این حال، آن بانو به عنوان شاهد امیر مؤمنان على، امام حسن و امام حسین علیهم السلام و اُمّ ایمن را نزد ابوبکر آورد تا آنان گواهى دهند که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فدک را به آن گرامى بخشیده است... .
البتّه این قضیّه در روایت ابو سعید خُدرى و ابن عبّاس ـ چنان که در مصادر عامه آمده ـ نیز نقل شده است(2).
آرى فقط اینان بودند که به چشم خود دیدند که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فدک را به حضرت زهرا علیها السلام بخشیده است، زیرا آن حضرت این بخشش را در منزل آن بانو و در حضور این گرامیان انجام داده بود، نه در مسجد و در میان مردم.

(1) سوره اسراء: آیه 26.
(2) الدر المنثور: 5 / 273 و 274.

فدک در فراز و نشیب ، بخشش فدک به فاطمه علیها السلام به وسیله پیامبر صلى اللّه علیه وآله

بخشش فدک به فاطمه علیها السلام به وسیله پیامبر صلى اللّه علیه وآله

آن چه به روشنى از روایات برمى آید این است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فدک را در حالى به فاطمه علیها السلام بخشیده که مِلک شخصى خودش بوده است; زیرا فدک زمینى نبوده که با تازاندن اسب و شتر و با جنگ و نبرد به دست آمده باشد.

در این جا دو ادّعا وجود دارد:

ادعاى نخست

هر چیزى که این گونه به دست آمده باشد، مِلک شخص پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله خواهد بود.
و این یک حکم اسلامى است که همه علما و دانشمندان بیان کرده اند که اینک براى اثبات این مطلب به خلاصه اى از کلام قُرْطُبى در کتاب تفسیرش الجامع لأحکام القرآن بسنده مى کنیم. در سوره حشر آمده است:

(وَما أَفاءَ اللّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْل وَلا رِکاب وَلکِنَّ اللّهَ یُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلى مَنْ یَشاءُ وَاللّهُ عَلى کُلِّ شَیْء قَدیرٌ)(1).

و آن چه را خدا از آنان به رسم غنیمت عاید پیامبر خود گردانید، ]شما براى تصاحب[ اسب یا شترى بر آن نتاختید، ولى خدا فرستادگانش را بر هر که بخواهد چیره مى گرداند، و خدا بر هر کارى تواناست.

قُرْطُبى در تفسیر این آیه مى گوید:

خداى تعالى مى فرماید: (وَما أَفاءَ اللّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْهُمْ) یعنى: آن چه را خداوند از اموال بنى نضیر به رسولش برگرداند (فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ) یعنى: و شما چهارپا بر آن نراندید.

فدک در فراز و نشیب ، ارتباط ماجراى فدک با امامت

ارتباط ماجراى فدک با امامت

همان گونه که اشاره شد، قضیّه فدک ارتباط تنگاتنگى با مسئله امامت دارد. از این رو دانشمندان اسلامى در طول تاریخ به این موضوع عنایت داشتند. به عنوان نمونه چند مورد را مى آوریم:

1 ـ نویسنده کتاب شرح المواقف در این زمینه چنین مى نگارد:

فصل چهارم درباره امام به حق پس از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله است. از نظر ما امام به حق پس از پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله ابوبکر است و از نظر شیعه على رضى اللّه عنه. ما بر عقیده خود دو دلیل داریم:
نخست آن که راه اثبات امامت یا کلام خدا و سخن صریحى است که از جانب پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله باشد و یا اجماع و اتّفاق نظر بر بیعت. سخن صریحى از پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله ]در مورد امامت ابوبکر[ وجود ندارد، چنان که خواهد آمد، ولى هیچ اتّفاق نظرى نیز از جانب امّت پیامبر جز بر ابوبکر یافت نمى شود...(1).
بسیار واضح است که شریف جرجانى در این استدلال، به نبودِ هر گونه سخن صریح و بیان آشکار از سوى خدا و پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله بر امامت ابوبکر اعتراف دارد. وى تنها دلیل بر امامت ابوبکر را اجماع و اتّفاق نظر امت مى داند.

2 ـ همچنین وى در جاى دیگرى از شرح المواقف چنین مى نویسد:

فصل دوم درباره شروط امامت است.
عموم علماى ما بر این باورند که کسى اهلیّت و استحقاق امامت را دارد که در اصول و فروع دین مجتهد باشد تا بتواند اُمور دین را برپا دارد و قادر باشد که اقامه حجّت نموده و شبهات وارده بر عقاید دینى را حل کند... همچنین بایستى شجاع باشد تا قدرت بر دفاع و حمایت از حوزه دین و حفظ حریم اسلام را با ثبات قدم در نبردها داشته باشد... .
همچنین امام باید عادل باشد تا بر کسى ستم روا ندارد، چرا که گاهى فاسق، اموال مردم را براى اهداف شخصى به کار مى گیرد و حقوق دیگران را تباه مى سازد; و نیز امام باید عاقل باشد تا صلاحیّت تصرّف در امور شرعى و کشوردارى را داشته باشد; و نیز امام باید بالغ باشد که عقل بچگى راه به جایى نبرد... .
این صفات هشتگانه یا پنجگانه، شروط معتبر امامت هستند که از طریق اجماع و اتّفاق نظر علما به اثبات رسیده است(2).
آن سان که روشن است وى در این سخن نیز تصریح کرده است که شرط امامت علم و عدالت است و... البتّه این شروط با اتّفاق نظر علما به اثبات رسیده است...; هر چند بهتر است که شرط شجاعت در امام و «با ثبات قدم در نبردها بودن» را از شرایط امامت ـ که شریف جرجانى بدان اشاره نموده است ـ به فراموشى بسپاریم و حال و روز ابوبکر در جنگ احد(3)، خیبر(4) و... را یادآور نشویم(!!)(5).


(1) شرح المواقف: 8 / 354.
(2) شرح المواقف: 8 / 349 ـ 350.
(3) براى آگاهى از ماجراى ابوبکر در این جنگ مى توانید روایت ابو داوود طیالسى، ابن سعد، طبرانى، ابن حِبّان، دارقُطْنى، ابن عساکر، ضیاء مَقْدِسى و دیگران را در کنز العمال: 10 / 424 حدیث 30025 ببینید.
(4) براى آگاهى از ماجراى ابوبکر در جنگ خیبر به روایت احمد، ابن ابى شیبه، بزّار، طبرى، حاکم، بیهقى، ضیاء مَقْدِسى، هیثمى و دیگران در کنز العمال: 10 / 461 حدیث هاى 30117 ـ 30135 مراجعه کنید که روایات متعددى نقل کرده است.
(5) شایان یادآورى است که ما در مقابل ترجمه عبارات مندرج در منابع اهل تسنّن که محل تأمّل و دقّت نظر مى باشند، علامت (!!) را نهاده ایم.

کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی فدک در فراز و نشیب

نگاهی کوتاه به ماجرای فدک ،علّت توجّه خاص به مسائل مربوط به حضرت زهرا علیها السلام

خش یکم: نگاهى کوتاه به ماجراى فدک

علّت توجّه خاص به مسائل مربوط به حضرت زهرا علیها السلام

بررسى مسائل صدر اسلام به طور عام، و مسائل مربوط به پاره تن رسول خدا صلى اللّه علیه وآله، حضرت زهرا علیها السلام به طور خاص همواره مورد اهتمام بزرگان علماى امامیّه بوده و هست، و البتّه ماجراى فدک از حساس ترین آن هاست.
حساسیت و اهتمام ویژه ما به قضایا و مسائل مربوط به حضرت زهرا علیها السلام به دو علت است:
نخست: به سبب یقینى بودن عصمت آن حضرت به استناد کتاب خدا و سنّت رسول او، و نیز جایگاه و منزلت آن بانوى بزرگوار در پیشگاه خدا، پیامبر صلى اللّه علیه وآله و مؤمنان.
دوم: ارتباط جدّى و تنگاتنگ قضایاى ایشان با مسئله امامت و خلافتِ پس از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله.
بسیار واضح است که توجّه خاص آن بانو و ائمّه اهل البیت علیهم السلام و شیعیان ایشان از همان روز نخست به این ماجرا، از آن رو نبوده که سرزمین فدک در آن زمان باغ و بستانى بوده و ارزش اقتصادى در خور توجّه و محصولات زراعى بسیار از آن به دست مى آمده، بلکه هدف از این اهتمام، آشکار نمودن موضوع دیگرى است که با اصل و اساس دین و رویکرد مسلمانان تا روز رستاخیز بستگى دارد.
ولى خواسته شما در این پژوهش این است که گفت و گو با قطع نظر از جایگاه و منزلت زهراى بتول علیها السلام انجام شود و گفته اى که:
بایستى در این موضوع بى طرفانه عمل نماییم و فراموش کنیم که مدّعى این ماجرا زنى است که چون دخترِ پیامبر ماست، ما او را دوست مى داریم و بزرگش مى شماریم و نزد ما و خداى متعال جایگاه و شأنى خاص دارد; همچنین فراموش کنیم که طرف مقابل او ابوبکر است که دشمن شیعه است و تا هنگامى که دشمن به شمار آید تمام بدى ها در او و تمام خطاها در اندیشه و نظر اوست; بلکه فقط بایسته است بگوییم: کلام و کردار محمّد صلى اللّه علیه وآله برتر از گفتار و رفتار همگان است و بس... .
آرى باید به این مسئله «بى طرفانه» نگاه کنیم و «باید فراموش کنیم که مدّعى این ماجرا زنى است که ما او را دوست مى داریم و بزرگش مى شماریم» و او جایگاهى خاص دارد. همچنین باید موقعیّت جغرافیایى، مساحت، عایدات و دیگر خصوصیات «فدک» را نیز فراموش کنیم.
امّا در مورد ارتباط این موضوع با مسئله امامت و ولایت و با توجّه به این دید، نمى توان چند نکته را نادیده گرفت و باید آن ها را در نظر داشت. اکنون ما به اختصار این مطلب را توضیح مى دهیم.

کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی فدک در فراز و نشیب

فدک در فراز و نشیب پژوهشى در مورد فدک در پاسخ به یک دانشور سنّى ، مبانى پاسخ گویى

کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی فدک در فراز و نشیب

مبانى پاسخ گویى

در پاسخ به موارد مطرح شده، این گونه نوشتم: بر هر پژوهشگر آزاداندیش و منصف، روشن و آشکار است که علماى شیعه دوازده امامى همواره با شرح صدر از هر پرسش و پژوهشى در مورد اندیشه و اعتقاد شیعه، که در وراى آن دست یازیدن به حق و پرده افکندن از چهره حقیقت بوده است، استقبال نموده اند.
آنان پیوسته در گفت و گوها و مناظره ها خود را به حفظ شؤون و آداب بحث و مناظره متعهّد دانسته اند و جز با استناد به شواهد روشن و استوار، و برگرفته از دلایل مورد اتّفاق دو طرف و یا اخبار موجود در مصادر و منابع قرون نخست و مورد اعتماد طرف مقابل سخن نرانده اند.

بدیهى است که در این بحث نیز با وجود حساسیت و اهمیّت بسیارش، همین شیوه و سیره، آشکار و هویدا خواهد بود. به طور کلّى پاسخ ما در چهار بخش بیان مى گردد:

بخش یکم: نگاهى کوتاه به ماجراى فدک
بخش دوم: نقد و بررسى حدیث انحصارى
بخش سوم: نگاه فاطمه زهرا علیها السلام به غاصبین فدک
بخش چهارم: بررسى سه مورد مهمّ

از خداوند مى خواهم که به حق محمّد و خاندان مطهّرش علیهم السلام مؤمنان را با این بحث سود بخشد و آن را وسیله اى براى کسانى که شایسته هدایت هستند قرار دهد.

سیّد على حسینى میلانى

فدک در فراز و نشیب پژوهشى در مورد فدک در پاسخ به یک دانشور سنّى ،پیش گفتار

فدک در فراز و نشیب

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
الحمد للّه ربّ العالمین والصلاة والسلام على سیّدنا محمّد وآله الطاهرین المعصومین ولعنة اللّه على أعدائهم أجمعین من الأوّلین والآخرین

پیش گفتار
چندى پیش، از طریق اینترنت نامه اى از یک دانشور اهل سنّت را دریافت کردم که در ضمن آن نامه از این جانب درباره ماجراى فدک درخواست گفت و گو کرده بود. وى در بخشى از نامه خود چنین نوشته بود:
... به شرط آن که ماجراى فدک را تنها از منظرى که شایسته آن است بنگریم و آن را با معیار احساس و عاطفه ـ که شایستگى قضاوت بین دو مدعى را ندارد ـ نسنجیم، بلکه نگرشى اندیشمندانه بر آن داشته باشیم و با دیده انسانِ با انصافى که بر احساس خود گردن نمى نهد، آن را نظاره کنیم و نگاه خویش را سوى حق بداریم، و آن را بپذیریم، در نزد هر که باشد. البتّه بایستى این نگرش در پرتو منابع موثق و اخبار معتبر اهل سنّت باشد.
وى در بخش دیگرى از نامه نوشته بود:

بایسته است که در این گفت و گو بى طرف و آزاداندیش باشیم و حقایق را آن گونه که هست و با بى طرفى تمام بیان کنیم; مانند هر مشکل دیگرى که بین دو شخص به وجود مى آید و نگاهى بر اساس معیارهاى صحیح را مى طلبد، تا به واقعیت و حقیقت دست یازیده شود.

کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی فدک در فراز و نشیب

فدک در فراز و نشیب ،پرسش هاى مطرح شده درباره فدک ، کتاب های اعتقادی آیت الله سید علی حسینی میلانی

پرسش هاى مطرح شده

این دانشور سنّى در بخشى از نامه خود پرسش هایى را مطرح نموده بود که چکیده آن ها چنین است:

1 ـ چرا ماجراى فدک این همه مورد توجّه علماى شیعه قرار گرفته و حال آن که در تاریخ اسلام موضوعات شبیه به آن به فراوانى یافت مى شود؟... آنان در پسِ این همه تلاش و توجّه در پى یافتن چه چیزى هستند؟

2 ـ ادّعاى زهرا در این ماجرا چند گونه است: گاهى مدّعى شده که فدک بخشیده پیامبر صلى اللّه علیه وآله(1) است و گاه ادّعا نموده که فدک ارث است. علّت این گونه ادّعاها چیست؟ و چگونه مى توان همه آن ها را با هم توجیه نمود؟

3 ـ با آن که على ]علیه السلام[ را محترم مى شماریم، ولى او همسر زهرا ]علیها السلام[ است و گواهى او در این ماجرا ـ که شهادت یک نفر به تنهایى است ـ دلیل کافى نخواهد بود.

4 ـ بى تردید ابوبکر به گوش خود شنیده بود که پیامبر صلّى اللّه علیه وآله فرموده است:

إنّا معاشر الأنبیاء لا نورث وما ترکناه صدقة.
ما گروه پیامبران ارث نمى گذاریم و آن چه از ما بر جا مى ماند صدقه است.

از این رو بر او لازم بوده که به فرموده پیامبر صلّى اللّه علیه وآله عمل کند، و لذا فرق نمى کند که مدّعىِ ارث پیامبر، دختر او باشد یا شخصى دیگر؟

5 ـ حقیقت آن است که زهرا ]علیها السلام[ زنى همانند دیگر زنان و بشرى مانند دیگران بوده است که گاه خوشنود مى شود و گاه خشم مى گیرد; حال چه مى شود اگر به سبب واگذار نشدن فدک به او، بر ابوبکر خشم گرفته باشد؟

6 ـ در برخى روایات ما آمده است: کسى که بر جنازه زهرا ]علیها السلام [نماز خوانده، ابوبکر بوده و این موضوع نشانه خوشنودى او از ابوبکر است.

7 ـ شیعیان چیزى از مِلک به عنوان ارث به زن نمى دهند، چنان که این موضوع در روایات آنان نیز مطرح شده است.

8 ـ کلینى در کتاب کافى از ابو عبداللّه ]امام صادق علیه السلام[ نقل کرده است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فرموده اند:

وإنّ العلماء ورثوا الأنبیاء، إنّ الأنبیاء لم یورثوا دیناراً ولا درهماً... .

به راستى که علما و دانشمندان از پیامبران ارث مى برند، همانا پیامبران دینار و درهمى به ارث نمى گذارند... .

9 ـ اگر در این ماجرا حق با زهرا ]علیها السلام[ بوده است، پس چرا هنگامى که على ]علیه السلام[ به حکومت رسید فدک را باز پس نگرفت؟

(1) على رغم این که در منابع اهل سنّت درود و صلوات پس از نام مبارک پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله به صورت ناقص (ابتر) آمده است، ما طبق فرمایش حضرتش، درود و صلوات را به صورت کامل آورده ایم.

فدک در فراز و نشیب پژوهشى در مورد فدک در پاسخ به یک دانشور سنّى ، سرآغاز

فدک
در فراز و نشیب
پژوهشى در مورد فدک در پاسخ به یک دانشور سنّى


حضرت آیت اللّه سید على حسینى میلانى


بسم اللّه الرحمن الرحیم
آن گاه که از سوى خداى تعالى این آیه شریفه نازل شد که:
(وَآتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ)(1).
«حق ذوى القربى را بپرداز».
پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله فدک را به فاطمه علیها السلام عطا نمود...(2) .

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

سرآغاز

... آخرین و کامل ترین دین الهى با بعثت خاتم الانبیاء، حضرت محمّد مصطفى صلّى اللّه علیه وآله به جهانیان عرضه شد و آئین و رسالت پیام رسانان الهى با نبوّت آن حضرت پایان پذیرفت.
دین اسلام در شهر مکّه شکوفا شد و پس از بیست و سه سال زحمات طاقت فرساى رسول خدا صلّى اللّه علیه وآله و جمعى از یاران باوفایش، تمامى جزیرة العرب را فرا گرفت.
ادامه این راه الهى در هجدهم ذى الحجّه، در غدیر خم و به صورت علنى، از جانب خداى منّان به نخستین رادمرد عالم اسلام پس از پیامبر خدا صلّى اللّه علیه وآله یعنى امیر مؤمنان على علیه السلام سپرده شد.
 

کتابخانه آیت الله سید علی حسینی میلانی (مد ظله) کتاب های اعتقادی

نگاهی متفاوت به سیره حضرت علی علیه السلام

سلسله پژوهش های اعتقادی
بررسی و نقد کتاب المرتضی
نگاشته ابوالحسن علی حسنی ندوی

پیشوایان معصوم علیهم السلام ـ جلد سوم

پژوهشى کوتاه در زندگى پیشوایان معصوم علیهم السلام
جلد سوم
امام صادق علیه السلام
امام کاظم علیه السلام

پیشوایان معصوم علیهم السلام ـ جلد دوم

پژوهشى کوتاه در زندگى پیشوایان معصوم علیهم السلام
جلد دوم
امام سجاد علیه السلام
امام باقر علیه السلام

پیشوایان معصوم علیهم السلام ـ جلد یکم

پژوهشى کوتاه در زندگى پیشوایان معصوم علیهم السلام
جلد یکم
امیرمؤمنان على علیه السلام
امام حسن و امام حسین علیه السلام

جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام ـ جلد چهارم

«آیات امامت» (آیه مودّت آیات غدیر)

جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام ـ جلد سوّم

ادله امامت

دانلود