چگونگى زیارت امام رضا علیه السلام
براى زیارت امام رضا علیه السلام، متون گوناگونى را آورده اند، امّا
مشهورترین متن زیارت آن است که شیخ بزرگوار محمد بن حسن بن ولید، یکى از
اساتید شیخ صدوق آن را نقل کرده است. بر پایه آن چه در کتاب کامل الزیارت
آمده، این متن از امامان علیهم السلام روایت شده است. کتاب من لا یحضره الفقیه(2:310) متن یادشده را چنین نقل مى کند:
هنگامى که خواستى به زیارت امام رضا علیه السلام در طوس بروى ، پیش از آن
که از دیار و سراى خود بیرون شوى ، در حالى که این دعا را مى خوانى ، غسل
کن:
و در حالى که از خانه بیرون مى آیى ، چنین بخوان:
بیرون که آمدى ، در آستانه درِ خانه ات بایست و بگو:
زمانى کهـبه امید خداـبه سلامت به مشهد امام رضا علیه السلام رسیدى ، هنگامى که خواستى زیارت کنى ، غسل کن و در همان حال چنین بگو:
آن گاه پاکیزه ترین پوشاک خویش را بر تن کن، در حالى که آرامش تمام وجودت را فرا گرفته است، با پاى برهنه و یاد خدا چنین بخوان:
گامهاى خود را کوتاه بردار و زمانى که به آستان مقدس وارد مى شوى ، این گونه بخوان:
فضیلت زیارت امام رضا علیه السلام
1 ـ امام باقر(ع)، از جدّش، از امیرالمؤمنین(ع) نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: پاره اى از پیکر من در خراسان دفن خواهد شد، هر گرفتارى که او را زیارت کند، خدا ناراحتى او را برطرف سازد، و هر گنهکارى که به زیارت او رود، خداوند گناه او را ببخشد. عیون اخبار الرضا(ع) 2:257؛ امالى صدوق:119
2 ـ ابوهاشم جعفرى گوید: از امام جواد(ع) شنیدم که فرمود: میان دو کوه طوس، پاره اى است که آن را از بهشت ستانده اند، هر که بدان جا درآید، روز رستاخیز از آتش ایمن خواهد ماند. عیون اخبارالرضا(ع) 2:256
3 ـ حسین بن زید گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى فرمود: مردى از نسل فرزندم موسى ، قیام خواهد کرد که همنام امیرالمؤمنین(ع) است و در سرزمین طوس که در خراسان است، دفن خواهد شد... او در همان جا با زهر کشته مى شود و غریبانه به خاکش مى سپارند. هر که او را با معرفت زیارت کند، خداوند او را همسان کسانى که پیش از پیروزى ، بخشش و پیکار کرده باشند، پاداش خواهد داد. عیون اخبارالرضا(ع) 2:255؛ امالى صدوق 118.
4 ـ بزنطى گوید: از امام رضا(ع) شنیدم که فرمود: هر یک از دوستان من که عارفانه به دیدار من آید، من خود در روز رستاخیز از او شفاعت کنم. امالى صدوق 119.
5 ـ امام رضا(ع) فرمود: هر کس که دورى سفر را بر خود بپذیرد و به زیارت من آید، من در روز قیامت در سه جایگاه به نزد او خواهم شتافت تا او را از تنگنا به در آورم: آن جایى که نامه اعمال دست به دست مى شود، در صراط، و هنگام سنجش اعمال. خصال 1:109؛ امالى صدوق 121.
6 ـ هروى گوید: امام رضا(ع) وارد بارگاهى شد که هارون را آن جا در خاک نهاده بودند، در کنار گور او با دست خویش خطى بر زمین کشید و فرمود: این تربت من است که در آن دفن مى شوم و خدا این جا را محل آمدوشد پیروان و دوستداران من خواهد ساخت. هر زائرى که به دیدار من آید و هر مسلمانى که بر من سلام دهد، با شفاعت ما اهل بیت، بخشش و رحمت خداوندى را از آن خود خواهد کرد. عیون اخبارالرضا(ع) 2:136.
7 ـ عبدالعظیم حسنى گوید: به امام جواد(ع) عرض کردم: من میان زیارت قبر جدّتان امام حسین(ع) و زیارت بارگاه پدرتان در طوس حیران مانده ام، شما چه مى گویید؟ فرمود: اندکى درنگ کن! سپس به خانه رفت و در حالى که گونه هایش آغشته به اشک بود، بیرون آمد و فرمود: زائران بارگاه امام حسین(ع) فراوان اند و زائران قبر پدرم در طوس اندک. عیون اخبارالرضا 2:256.
8 ـ صقر بن دلف گوید: از سرورم امام هادى (ع) شنیدم که فرمود: هر که به درگاه خداوند نیازى دارد، قبر جدّم امام رضا(ع) در طوس را بدین سان زیارت نماید که نخست غسل کند، در بالاسر دو رکعت نماز بگزارد و در قنوت حاجت خویش را بر زبان آورد... اگر در خواسته اش معصیت یا بریدن از خویشان نباشد، مستجاب خواهد شد؛ زیرا جاى قبر آن حضرت پاره اى از بهشت است و هر مؤمنى که آن را زیارت کند، خدا او را از آتش رهایى بخشد و در سراى امنیت جاى دهد. عیون اخبارالرضا(ع) 2:262؛ امالى صدوق 588.
مزار مادر امام رضا(ع) در مشربهی ام ابراهیم
در سالهای اخیر زائران ایرانی مدینهی منوره را در پایان گشتِ یکروزه در شهر و بازدید از منطقهی اُحد و مساجد ذوقبلتین و قبا و چند جای دیگر، به جایی مشهور به «مَشرَبهی امابراهیم» میبرند تا زائران از پشت دیوارهای سفید و درِ بستهی قبرستانی در ابتدای یکی از کوچههای خیابان علی بن ابیطالب (ع) در منطقهی «العوالی» واقع در شرق قبرستان بقیع، مقبرهی مادر امام رضا علیهالسلام را زیارت کنند.
اما این جا بهراستی کجاست؟
مشربه چیست؟
امابراهیم کیست؟
و چرا درهای آن جا را بستهاند؟
کعبه دلهاى دلدادگان
سلام بر تو اى ولى ّ خدا، و اى فرزند ولى ّ خدا.
سلام بر تو اى حجّت خدا، و اى فرزند حجّت خدا.
سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو اى امام هدایت و اى ریسمان استوار.
گواهى مى دهم که براى خدا و براى پیامبر خدا خیرخواهى کردى
... و امانتى که بر دوش داشتى گذاردى .
خداوند تو را از جانب اسلام و اسلامیان برترین سزا دهد.
پدر و مادرم به فداى تو باد!
اینک بر درگاه تو آمده ام،
در حالى که زایرم،
حق تو را مى شناسم،
دوستداران تو را دوست دارم، و دشمنان تو را دشمنم؛
مرا در نزد پروردگار خویش شفیع باش.
اینجا عرش خداست،
فشرده اى از زندگانى امام رضا علیه السلام
زادگاه
هشتمین پیشواى شیعیان امام على بن موسى الرضا علیه السلام در مدینه دیده به جهان گشود.
کنیه ها
ابوالحسن و ابوعلى
لقبها
رضا، صابر، زکى ، ولى ، فاضل، وفى ، صدیق، رضى ، سراج الله، نورالهدى ، قرة
عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو الملک، کافى الخلق، رب السریر و رئاب
التدبیر
شب حادثه
حسن بن جهم گوید: از امام رضا علیهالسلام پرسیدم:
امیرالمؤمنین علیهالسلام قاتل خود را میشناخت،
و شبی را که در آن کشته میشد، میدانست،
و با جایی که در آن به قتل میرسید، آشنا بود،
و چون آوای مرغابیان خانه را شنید، فرمود: آوازی میخوانند که در پس آن نوحههایی برخواهد خاست،
و چون امکلثوم به ایشان گفت: کاش امشب نماز را در خانه بگزارید و کسی دیگر را برای نماز با مردم گسیل کنید، نپذیرفت،
و آن شب جنگافزارش را بر زمین نهاده بود و زیاد میرفت و میآمد،
و دانسته بود که ابنملجم (لعنه الله) او را با شمشیر خواهد کشت؛
آیا اینها همه سبب نمیشد که امام بتواند از آن حادثه پیشگیری کند؟
حضرت امام رضا علیهالسلام فرمود:
اینها همه بود، ولی حضرت در آن شب مخیّر شد که بگذارد تا مقدرّات خدای عزوجل به اجرا در آید.
مسند الامام الرضا (علیهالسلام) 1:112
مشهد؛ شهر آگاهی، شهر حضورـ درنگی در معنای واژهی مشهد
از تاریخ هر شهری که سخن به میان آید، یکی از نخستین چیزهایی که مورد بررسی
قرار میگیرد، وجه تسمیهی آن شهر و چگونگی و دلیل پیدایش نام آن است. شما
در آغاز هر کتاب یا مقالهای که پیرامون تاریخ یک شهر نوشته شده باشد، با
این جمله روبرو میشوید که « این شهر را از این رو فلان نام دادهاند
که....» برخی از این نامها چندان دور از ذهن و ناآشنا هستند یا در طول
تاریخ و به اقتضای تحولات زبانی، آن سان دستخوش دگرگونی و تغییر و تبدیل
شدهاند، که پژوهشگر برای یافتن وجه آغازین آن باید به دلایل و نشانههای
متعددی متوسل شود و پرندهی خیال خود را به این سو و آن سو بکشاند تا آن را
به خوانندهی امروزی بشناساند و او را با دلیل نامگذاری آن شهر آشنا کند.
ادامه مطلب ...
بایستگیهای پیشوا در سخن امام رضا علیهالسلام
و حلال را، خواه اندک و خواه بسیار، حلال کرده است.
امروز آمدیم به پابوس آفتاب
آن شب که در حریم حرم پا گذاشتیم
دل را در آستان رضا، جا گذاشتیم
با موج زائران حرم، همسفر شدیم
چون قطره، سر به دامن دریا گذاشتیم
در عین همجواری زوّار او شدن
«این رسم تازه را به جهان ما گذاشتیم»
از شوق زنده شد دل درد آشنای ما
تا سر به خاک پای مسیحا گذاشتیم
گفتیم ترک خواب کن ای چشم تا سحر
امشب که پلک پنجره را وا گذاشتیم
شب گنبد طلاییاش از بس که دیدنی است
با چشم خود قرار تماشا گذاشتیم
وقتی زبان به گریه گشودیم در حضور
«مهر سکوت بر لب گویا گذاشتیم»
پایین پا، که قطرهای از اشک ما چکید
گفتی که پا به عالم بالا گذاشتیم
اجر زیارت حرم اهل بیت را
اینجا برای روز مبادا گذاشتیم
امروز آمدیم به پابوس آفتاب
دل را به شوق وعده فردا گذاشتیم
غدیر؛ روز آذینبسته تاریخ
سیدبنطاووس در کتاب اقبالالاعمال از امام رضا علیهالسلام چنین روایت کند:
چون روز رستاخیز شود، چهار «روز» را برای باریابی به محضر الهی، چونان عروسان بیارایند:
روز قربان، روز فطر، روز جمعه، و روز غدیر.
در میان این چهار روز ، سه ستارهاند، و غدیر به ماه میماند.
غدیر روزی است که ابراهیم از آتش رست، و به پاس آن روزه داشت.
روزی است که پیامبر(ص) امیرالمؤمنین علی(ع) را سرآمد مردمان کرد و
برتریهای او را نمایان فرمود و جانشینی وی را به همگان نشان داد و خدا
بدین سان، دین را به کمال رساند. و رسول آن روز را روزه داشت.
غدیر روز کمال است
روز شکست شیطان است
این پلکهای آزرده!
سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال گوید:
امام رضا علیهالسلام فرمود:
راستی، محرّم ماهی بود که مردمان جاهلی کشتار در آن را حرام میدانستند؛
خونهای ما، اما در همین ما حلال شمرده شد،
حرمت ما، اما در همین ماه پایمال شد،
خاندان و زنان ما، اما در همین ماه به بند کشیده شدند،
آتش در خیمهگاه ما افتاد،
زاد و توشه ما به چپاول رفت،
و در رویارویی با ما، پاس هیچ احترامی را برای رسول خدا(ص) نداشتند.
روز حسین پلکهای ما را آزرد،
اشک ما را سرازیر کرد،
و عزیزان ما را به خواری کشاند.
ـ ای خاک کربلا،
تو بودی که تا روز رستاخیز گرفتاری و بلا را برایمان به ارث نهادی.
پس مویهگران بگریند،
که گریه بر حسین گناهان بزرگ را فرو ریزد.
آن گاه فرمود:
درود خدا بر پدرم که چون محرم فرا میرسید
کسی او را خندان نمیدید
و اندوه بر وی چیره میشد
تا ده روز میگذشت.
چون روز دهم فرا میرسید،
آن روز دیگر روز مصیبت و اندوه و گریهاش بود
و میفرمود: امروز، روزی است که حسین (صلی الله علیه) کشته شده است.
تفسیر امام رضا (ع) از قرآن کریم .... (تا سورهی مریم)
در سخنانی که از امام رضا علیهالسلام بازگفتهاند، اشارات فراوانی به آیات
شریف قرآن رفته است. بسیاری از این روایات گویای جایگاه بلند این کتاب
آسمانی است و در شمار فراوانی از آنها نیز با بیان شیوای امام، رازی از
هزاران رمز و راز قرآنی گشوده شده است.
ما در این جا از میان این روایات پرشمار، گوهرهایی ناب را برگرفتهایم، و
آنها را به ترتیب سورههای قرآنی تقدیم شما بازدیدکنندگان پایگاه امام رضا
علیهالسلام میکنیم.
1
ریّان بن صلت گوید: از امام رضا(ع) در بارهی قرآن پرسیدم،
فرمود:
قرآن سخن خداست؛
از آن فراتر نروید
و راه رستگارى را در چیزى جز آن مجویید
که گمراه میشوید.
(التوحید223)
2
ابوحیّون از امام رضا(ع) نقل میکند که فرمود:
هر کس آیات متشابه قرآن را به محکمات بازگرداند،
راه راست را یافته است
... در روایات ما نیز همچون قرآن، محکم و متشابه هست،
تنها به متشابهات چنگ مزنید
و آنها را به محکمات برگردانید
و گرنه راه را گم میکنید.
(عیون الاخبار1:290)
3
پدر محمد بن موسى رازى گوید: امام رضا(ع) روزى از قرآن یاد کرد و شیوهی
استدلال و چگونگى بیان آیات و معجزات نظم قرآنى را بااهمیّت شمرد و فرمود:
قرآن ریسمان محکم خداوند
و رشتهی استوار او
و راه درستى است که به بهشت میانجامد
و از دوزخ رهایى میبخشد
.. و از آن جا که براى زمانى خاص پدید نیامده است،
در گذر روزگاران کهنه نمیشود
و به خواندنِ فراوان، برآیند خود را از دست نمیدهد،
بلکه حجّت و برهان همهی نسلها است..
باطل را به پس و پیش آن راهى نیست
و فرستادهاى از جانب خداى دانا و ستوده است.
(عیون الاخبار2:69)
1
اسماعیل بن مهران از قول امام رضا(ع) گوید:
نزدیکى بسم الله الرحمن الرحیم به اسم اعظم خداوند،
بیش از نزدیکى سیاهى چشم به سفیدى آن است.
(تفسیرعیاشى1:21)
2
سلیمان جعفرى گوید: از امام رضا(ع) پرسیدند:
بزرگترین آیه کتاب خدا کدام است؟
فرمود:
بسم الله الرحمن الرحیم
(تفسیرعیاشى1:21)
3
حسن بن على بن فضّال در بارهی بسم الله از امام رضا(ع) پرسید،
امام فرمود:
هنگامی که کسى میگوید: بسم الله،
گویا نشان و علامتى از نشانهاى خداوند عزّوجلّ را بر خود مینهد
... و آن نشان پرستش و بندگى است.
(التوحید229)
سفارش امام رضا(ع) به حضرت شاه عبدالعظیم برای شیعیان
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: «یَا عَبْدَ الْعَظِیمِ! أَبْلِغْ عَنِّی أَوْلِیَائِیَ السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ أَنْ لَا یَجْعَلُوا لِلشَّیْطَانِ عَلَى أَنْفُسِهِمْ سَبِیلًا وَ مُرْهُمْ بِالصِّدْقِ فِی الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ مُرْهُمْ بِالسُّکُوتِ وَ تَرْکِ الْجِدَالِ فِیمَا لَا یَعْنِیهِمْ وَ إِقْبَالِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ وَ الْمُزَاوَرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ قُرْبَةٌ إِلَیَّ وَ لَا یَشْتَغِلُوا أَنْفُسَهُمْ بِتَمْزِیقِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً فَإِنِّی آلَیْتُ عَلَى نَفْسِی إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَ أَسْخَطَ وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی دَعَوْتُ اللهَ لِیُعَذِّبَهُ فِی الدُّنْیَا أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ کَانَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ وَ عَرِّفْهُمْ أَنَّ اللهَ قَدْ غَفَرَ لِمُحْسِنِهِمْ وَ تَجَاوَزَ عَنْ مُسِیئِهِمْ إِلَّا مَنْ أَشْرَکَ بِهِ أَوْ آذَى وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی أَوْ أَضْمَرَ لَهُ سُوءاً فَإِنَّ اللهَ لَا یَغْفِرُ لَهُ حَتَّى یَرْجِعَ عَنْهُ فَإِنْ رَجَعَ وَ إِلَّا نَزَعَ رُوحَ الْإِیمَانِ عَنْ قَلْبِهِ وَ خَرَجَ عَنْ وَلَایَتِی وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ نَصِیباً فِی وَلَایَتِنَا وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ ذَلِک»؛[1]
از حضرت رضا(ع) نقل شده که فرمود:
امام رضا علیه سلام فرمودند :
قنبره ( نوعی گنجشک است که به چکاوک گفته می شود) را نخورید وآن را دشنام ندهید وبه دست بچه ها ندهید تا با آن بازی کنند، چرا که این حیوان بسیار تسبیح می گوید وتسبیح او این است :خدا مبغضین آل محمد را لعنت کند.
ارشاد القلوب ،ج2،ص236.
زیر آن پرچم سبز /
پای آن گنبد زرین رضا /
پیش آن پنجره فولاد قشنگ /
که تمنای دلم تذکره کرب و بلاست یادمان باش
زائری بارانی ام اقا به دادم می رسی؟؟
بی پناهم ...خسته ام.. تنها ..به دادم می رسی؟؟
گرچه آهو نیستم ام اما پر از دلتنگی ام...
ضامن چشمان آهو ها به دادم می رسی؟؟
من دخیل التماسم را به چشمت بسته ام...
هشتمین دردانه ی زهرا (س) به دادم می رسی؟؟
ای راهب کلیسا کمتر بزن به ناقوس /
خاموش کن صدارا نقاره می زند طوس /
آیا مسیح ایران کم داده مرده را جان /
بردار جان خود را با ما بیا به پابوس /
آنجا که خادمینش از روی زائرینش /
گرد سفربگیرندبا بال ناز طاووس