مدت حکومت عدل جهانى توحیدى ،مقتضاى قاعده عمومى در رابطه با مدت حکومت عدل توحیدى امام زمان علیه السلام چیست؟

516: مقتضاى قاعده عمومى در رابطه با مدت حکومت عدل توحیدى امام زمان علیه السلام چیست؟
مطابق قواعد عمومى، حد زمان لازم براى حکومت عدل جهانى توحیدى امام زمان علیه السلام باید وقت وسیعى باشد که بتواند اهداف عالى خلقت بشر در این دنیا در آن مدت زمان تحقق یابد. این مطلب را با مقدماتى کوتاه تقریر مى کنیم:
الف: هدف از خلقت ایجاد عبودتى خالص در سطح کل جامعه است، عبودیت در سطح وسیعش به نحو استغراقى نه بدلى. خداوند متعال مى فرماید:و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون (1)؛ ((من جن و انس را نیافریدم جز براى اینکه عبادتم کنند.))
ب: حضرت مهدى علیه السلام با برپایى حکومت جهانى اش در پیاده نمودن این هدف سهم عظیمى دارد.
ج: پیاده کردن این هدف عظیم احتیاج به زمان کافى دارد، زیرا اصل بر عدم معجزه است.
نتیجه:
بقاى امام و حکومت او در مدت کافى براى تطبیق هدف عالى خلقت انسان ضرورى است، زیرا هدف خلقت بشر در دو نوع است:
1- هدف کلى: براى مجموعه بشر که در نهایت باید به نحو عام استغراقى، تمام بشر به کمال برسند.
2- هدف مقطعى: که براغى بشر در هر برهه از زمانى متصور است و آن به نحو عام بدلى براى برخى از افراد بشر تحقق یافته است.
517: مفاد روایات در مورد مدت حکومت حضرت مهدى علیه السلام چیست؟  
وایات در این زمینه بر دو دسته اند:
الف: روایاتى که دلالت دارند بر اینکه مدت بقاى حکومت حضرت ده سال یا کمتر است. این قول مشهور بین علما بوده، غالب روایاتش در مصادر اهل سنت یافت مى شود.
ب: برخى روایات دیگر دلالت دارد بر اینکه مدت حکومت حضرت بیش از ده سال است.
روایاتى از نوع اول
1- ابو داوود به سندش از ابو سعید خدرى از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل کرده که فرمود: ((مهدى از من است... و هفت سال حکومت خواهد کرد)).(2)
2- ترمذى به سند خود از ابو سعید خدرى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل کرده که فرمود: ((همانا در میان امتم مهدى است که خروج خواهد کرد و در مدت پنج یا هقت سال یا نه سال حکومت خواهد نمود)).(3)
روایاتى از نوع دوم
1- قندوزى حنفى از حذیفة بن یمان نقل کرده که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: ((مهدى مردى از اولاد من است... بیست سال حکومت خواهد نمود)).(4)
2- سیوطى به سندش از امام على علیه السلام نقل کرده که فرمود: ((مهدى در مدت سى یا چهل سال، متولى امر مردم خواهد شد)).(5)
3- شیخ طوسى به سندش از جابر از امام باقر علیه السلام در حدیثى نقل مى کند که به حضرت عرض کردم: چه مدت قیام حضرت در جهان طول خواهد کشید؟ حضرت فرمود: ((نوزده سال)).(6)
4- و نیز به سندش از ابن ابى یعفور نقل کرده که امام صادق علیه السلام فرمود: ((حکومت قائم از ما نوزده سال و چند ماه خواهد بود)).(7)
5- و نیز از عبد الکریم خثعمى نقل مى کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: مدت حکومت قائم علیه السلام چه مقدار است؟ حضرت فرمود: ((هفت سال، خداوند روزها و شب ها را طولانى خواهد کرد به حدى که یک سال از سال هاى او به مقدار ده سال از سال هاى شما است. لذا مدت حکومت آن حضرت هفتاد سال از سال هاى شما خواهد بود)).(8)
و نیز به سندش از ابى الجارود از امام باقر علیه السلام نقل کرده که فرمود: ((همان قائم سیصد و نه سال حکومت خواهد نمود همان گونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد آن گونه که پر از ظلم و جور شده باشد)).(9)
518: روایات مختلف در مورد مدت حکومت حضرت مهدى علیه السلام را چگونه توجیه مى کنید؟
با توجه به روایات موجود درباره مدت حکومت حضرت مهدى علیه السلام سه قول وجود دارد:
1- ترجیح روایات هفت سال در مدت حکومت حضرت
این قول شواهد و مویداتى نیز دارد:
الف: چون از شهرت در عمل برخوردار است.
ب: این روایات بنابر قول ابوالحسین آبرى مستفیض یا متواتر است.(10)
ج: قیام و حکومت حضرت مهدى علیه السلام در مدت هفت سال فضیلتى براى آن حضرت است.
د: روایات هفت سال به روایاتى تقیید مى خورد که هر سال از آن هفت سال را برابر ده سال مى داند که مجموع آن هفتاد سال مى شود که در نتیجه مدت معقولى براى برپایى حکومت عدل جهانى است.
و نیز ممکن است که روایت فوق را حمل بر مبالغه در طولانى بودن مدت حکومت حضرت نمود زیرا عدد هفتاد به جهت مبالغه به کار مى رود.
2- حمل روایات به مرحله حیات و حکومت
احتمال دوم آن است که روایات مختلف را بر دو مرحله حمل کنیم:
الف: مرحله حیات امام زمان علیه السلام بعد از ظهور؛ که کمتر از ده سال است.
ب: مرحله حکومت عدل جهانى توحیدى که بیش از ده سال به طول خواهد انجامید. خصوصا آنکه با رجعت هر یک از امامان قبل از برپایى قیامت و بعد از ظهور حضرت حکومت عدل جهانى توحیدى ادامه خواهد یافت.
3- حمل بر مراحل شدت و ضعف
ممکن است اختلاف مدت در حکومت حضرت را به مراحل قوت و ضعف حمل نمود.
سفارینى مى گوید: ((بر فرض صحت تمام روایات مى توان همه را این گونه حمل کرد که حکومت حضرت از حیث ظهور و قوت متفاوت است، مدت بیشتر را حمل بر تمام مدت حکومت از اول زمان بیعت تا آخر حکومت حمل مى کنیم. و مدت زمان کمتر را بر حداقل ظهور مدت حد وسط را نیز بر حد وسط ظهور و قوت حمل مى کنیم)).(11)
خلاصه کلام سفارینى این است که ایشان مراحل حکومت حضرت را به سه بخش تقسیم مى کند:
الف: مرحله ظهور و قوت که در آن زمان، امور رتق و فتق مى شود. (حداقل).
ب: مرحله تثبیت و آرامش. (حد وسط).
ج: مرحله نهایى و نهایت حکومت حضرت. (حداکثر).
519: وسعت حکومت حضرت مهدى علیه السلام چه مقدار است؟
مطابق برخى ادله، حکومت حضرت مهدى علیه السلام بر کل کره زمین است زیرا:
1- هدف از خلقت، مطابق برخى از آیات، و رسیدن کل بشر به عبودیت کامل در تمام زمینه هاست.
2- در برخى از آیات آمده است که حکومت حضرت تمام کره زمین را فرا خواهد گرفت.
3- مطابق برخى روایات که به حد تواتر رسیده حضرت مهدى علیه السلام تمام زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.
4- در برخى از روایات حکومت مهدى علیه السلام تشبیه به حکومت ذوالقرنین در گستردگى آن شده است.
5- همچنین در برخى روایات آمده است حضرت تمام مناطق روى زمین را فتح خواهد کرد.
نعمانى به سندش از ابى حمزه ثمالى نقل کرده که از امام باقر علیه السلام شنیدم فرمود: ((... خداوند براى او - قائم آل محمد صلى الله علیه و آله - روم و چین و ترک و دیلم و سند و هند و کابل شاه و خزر... را فتح خواهد کرد...)).(12)
6- مطابق برخى روایات همه مردم روى زمین موحد شده و زمین آباد خواهد شد.(13)
520: مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقدارى باید باشد؟
از آنجا که هدف خلقت انسان رسیدن به تکاملى است که لایق آن است و عصر ظهور زمینه مساعدى براى رشد انسان براى رسیدن به کمال است، لذا بشریت بعد از اجتماع شرایط تکامل در عصر ظهور استحقاق درجه اى جدید و عالى به جهت تطبیق عدل کامل در روى زمین را پیدا مى کند، جز آنکه این شرایط و قابلیت ها هنگامى به بار مى نشیند و اثر مطلوب خود را مى گذارد که بشر در عصر ظهور مدت کافى زندگى کند تا در سایه حکومت عدل گستر الهى به نهایت کمال انسانى برسد، و با عمرى کوتاه هرگز به طور طبیعى نمى تواند کمال خود را به بار بنشاند دلیل این مطلب این است که:
اولا: هدف از خلقت بشر تنها تحقق و تشکیل حکومت عالمى نیست تا با وجود آن ولو در بره اى از زمان مقصود حاصل شده باشد، بلکه هدف مهم و اعلى از تشکیل این نوع حکومت پیاده شدن عبودیت به معناى وسیع و گسترده آن در تمام شوونات جامعه است که این به نوبه خود اقتضاى عمرى طولانى براى شر در عصر ظهور را دارد.
ثانیا: بعید به نظر مى رسد که زمان نتیجه گیرى کوتاه تر از زمان مقدمات آن باشد. مى دانیم که چه زمان هاى طولانى بشر خود را آماده روز موعود کرده و به انتظار آن به سر مى برد، مدت زمانى که مى توان به درازاى عمر بشریت به حساب آورد و چه فداکارى ها که براى تحقق این هدف به کار رفته است، حال مى توان طى این همه مقدمات طولانى را به جهت رسیدن به مدتى کوتاه در نتیجه گیرى دانست؟
---------------------------
1-سوره ذاریات، آیه 56.
2-سنن ابى داوود، ج 2، ص 422.
3-صحیح ترمذى، ج 3، ص 343.
4-ینابیع المودة، ص 537.
5-الحاوى للفتاوى، ص 155.
6-الغیبة، طوسى، ص 286.
7-الغیبة، طوسى، ص 181.
8-الغیبة، طوسى، ص 432.
9-الغیبة، طوسى، ص 283.
10-صواعق المحرقه، ص 162.
11-لوائح الانوار، ج 2، ص 79.
12-الغیبة، نعمانى، ص 122 و 123.
13-ینابیع الموده، ص 508.
-----------------------
علی اصغر رضوانی