پیشوایان معصوم علیهم السلام ـ جلد سوم ، سلاله نبوى ، نشرکننده فقه، معارف و عقاید

سلاله نبوى

علامه حلّى رحمه الله فرمود:

عمرو بن ابى مقدام مى گوید: وقتى به امام صادق علیه السلام مى نگریستم، برایم روشن مى شد که او از سلاله پیامبران است.
این مطلب در شرح حال امام جعفر بن محمد صادق علیهما السلام و به نقل از عمرو بن ابو مقدام، در کتاب هاى معتبر رجالى و حدیثى اهل سنت، نقل شده است.1

1 . براى نمونه مراجعه کنید به: تهذیب الکمال، تهذیب التهذیب، وتهذیب الأسماء و اللغات.

نشرکننده فقه، معارف و عقاید

علامه حلّى رحمه الله فرمود:

حضرت امام صادق علیه السلام بود که فقه امامیه، معارف حقیقى و عقاید یقینى را منتشر ساخت.

  بنابر آن چه گذشت، ابوالفتح عبدالکریم شهرستانى نیز در عبارات خود به این مطلب اشاره نموده است.

یافعى نیز در شرح حال حضرت امام صادق علیه السلام مى نویسد:
«او در علوم توحید و غیر آن، سخنانى نفیس و ارزشمند دارد. شاگرد او، جابر بن حیّان صوفى کتابى هزار برگه اى نگاشته که دربردارنده رساله هاى او; یعنى پانصد رساله است.»1
آلوسى در این باره مى گوید:
«همین ابوحنیفه ـ که از اهل سنت است ـ افتخار مى کند و به صریح ترین بیان اعلام مى نماید:
لو لا السنتان لهلک النعمان;
اگر آن دو سال نبود، نعمان (ابوحنیفه) هلاک شده بود.
منظور او، همان دو سالى است که از امام جعفر صادق علیه السلام کسب علم مى کرده است.»2
اما ابن تیمیه سخن علامه حلى رحمه الله را درک نکرده و مى نویسد:
«این که مى گوید: «او فقه امامیه، معارف حقیقى و باورهاى راستین را منتشر ساخت»، این سخن مستلزم یکى از این دو مطلب است:
یا این که وى در علوم، مطالبى را بدعت گذارى کرده که پیش از او، هیچ کس نمى دانسته است.
یا این که پیشینیان در انتشار علوم ـ که بر آنان واجب بوده ـ کوتاهى کرده اند و او بوده که به این وظیفه عمل کرده است.
مگر انسان خردمند در این تردید دارد که رسول خدا صلى الله علیه وآله3معارف حقیقى و باورهاى راستین را به کامل ترین شکل براى مردم بیان کرده اند و اصحاب آن حضرت نیز این مطالب را از ایشان گرفته و به دیگر مسلمانان رسانیده اند؟
این سخن او (علامه حلى رحمه الله) یا به معناى خدشه در شخصیت او و یا پیشینیان است. البته که این سخن او (علامه حلى رحمه الله) دروغ است و او بر وى (امام جعفر صادق علیه السلام) دروغ بسته است و این دروغ ها بیش از دروغ هایى است که بر پیشینیان او بسته است. بنابراین، نقص از جانب او (امام جعفر صادق علیه السلام) نیست; بلکه از ناحیه دروغ گویانى است که این دروغ ها را بر او بسته اند.»
از ابن تیمیه مى پرسیم: تو را به خدا سوگند مى دهیم، بگو که علامه حلى رحمه الله چه مطلبى گفته که این تهمت ها و بهتان ها را به او مى بندى؟
علامه مى گوید: «امام صادق علیه السلام معارف حقیقى و باورهاى راستین را انتشار داد»، هر انسان سالم ـ نه بیمار دل ـ که با زبان عربى آشناست، به خوبى مى فهمد که منظور علامه حلى رحمه الله این است که امام صادق علیه السلام به تبیین، آموزش، شرح و تبلیغ معارف حقیقى اسلام پرداخته است. معارف و باورهایى که رسول خدا صلى الله علیه وآله براى امت خویش آوردند و امام صادق علیه السلام نیز این معارف را از طریق پدران خویش فراگرفته است.
بنابراین، نه امام صادق علیه السلام بدعت گذاشته و نه پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله در انجام رسالت خویش کوتاهى کرده است...
این سخن علامه حلى رحمه الله نه به امام صادق علیه السلام و نه به اصحاب پیامبر صلى الله علیه وآله ـ که علوم را از آن حضرت گرفته و به همان شکل تبلیغ نموده اند ـ به هیچ وجه خدشه اى وارد نمى سازد.


1 . مرآة الجنان وعبرة الیقظان: 1 / 304.
2 . مختصر التحفة الإثنا عشریة: 8.
3 . به رغم این که در منابع اهل سنّت درود و صلوات پس از نام مبارک پیامبر خدا صلى الله علیه وآله به صورت ناقص (ابتر) آمده است، ما طبق فرمایش حضرتش، درود و صلوات را به صورت کامل و اسامى ائمّه معصوم علیهم السلام را با سلام آورده ایم. کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی پیشوایان معصوم علیهم السلام ـ جلد سوم