ازدواج امام مهدى علیه السلام آیا طبق قاعده، امام زمان علیه السلام ازدواج کرده است؟

366: آیا طبق قاعده، امام زمان علیه السلام ازدواج کرده است؟
مطابق نظریه ((خفاى شخص)) باید ملتزم به عدم ازدواج شد؛ زیرا طبق این نظریه او از همه افراد مخفى است و ازدواج احتیاج به ارتباط با مردم دارد و این به نوبه خود با حکمت و فلسفه غیبت سازگارى ندارد و مطابق نظریه ((خفاى عنوان)) مى توان ملتزم به ازدواج حضرت شد، خصوصا آنکه مطابق با سنت اسلامى است. آنچه به نظر مى رسد ترجیح قول اول است، به جهت:
1- روایات بسیار بر خفاى شخص.(1)
2- گر چه در روایت عمرى اشاره شده که مردم حضرت را در موسم حج مى بینند ولى نمى شناسند، (2) اما این روایت از امام نقل نشده و نیز اختصاص به موسم حج دارد.
3- قرار است که حضرت در غیبت تام به سر برد.
4- اگر ازدواج صورت گرفته بود باید در یک مورد هم که شده سفرا و وکلاى ناحیه مقدسه به آن اشاره مى کردند.
5- مسعودى از على بن ابى حمزه نقل کرده ما به امام رضا علیه السلام عرض کردیم: براى ما روایت شده که امام از دنیا نمى رود تا نسل خود را ببیند؟ امام رضا علیه السلام به او فرمود: ((آیا در خصوص این حدیث براى شما روایت نشده:الا القائم؛ به جز قائم.)) (3)
367: آیا قول به عدم ازدواج حضرت با سنت محمدى صلى الله علیه و آله منافات دارد؟  
در مورد سؤال فوق گر چه مطابق روایات نبوى نکاح از سنت پیامبر صلى الله علیه و آله شمرده شده است ولى گاهى مصلحت اءهم که همان غیبت و استتار تام حضرت از عموم مردم است اقتضا دارد که امر ازدواج تحقق پیدا نکند. مى دانیم که در مورد تزاحم ملاکات، همیشه ملاک اهم بر ملاک مهم پیشى مى گیرد. خصوصا آنکه روایاتى وجود دارد که مفاد آن این است که در آخر الزمان در صورت امکان عزوبت و زن نگرفتن ترجیح دارد.
368: در صورت قول به عدم ازدواج، به روایت مفضل بن عمر چگونه پاسخ مى دهید؟
کسانى که قائل به ازدواج حضرتند به روایت مفضل بن عمر تمسک کرده اند. او از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: ((... از مکان او هیچ یک از اولاد و غیر اولادش اطلاع نمى یابد مگر مولایى که متولى امر اوست)).(4)
پاسخ:
1- این روایت را به همین مضمون نعمانى در کتاب ((الغیبة)) نقل کرده ولى به جاى کلمه ((ولد)) کلمه ((ولى)) آورده است، به این شکل:و لا یطلع على موضعه احد من ولى و لا غیره (5)؛ (( و بر موضع او کسى از ولى و غیر ولى اطلاع نمى یابد.))
2- در روایت نیامده که الان امام زمان داراى همسر و فرزند است، و لذا از این جهت اجمال دارد ممکن است که مراد فرزندانى باشند که در آستانه ظهور یا بعد از آن به دنیا مى آیند.
3- ممکن است که این گونه تعبیر از باب مبالغه در خفاى شخص باشد، یعنى حتى در صورتى که حضرت فرزند مى داشت کسى از جایگاه او اطلاع نداشت.
369: آیا روایت احمد بن محمد بن یحیى انبارى بر ازدواج امام زمان علیه السلام دلالت دارد؟
برخى براى اثبات ازدواج و اولاد حضرت و مکان دائمى او به روایت احمد بن محمد بن یحیى انبارى استدلال کرده اند. در این روایت که مفصل است اشاره به پنج شهر شده که محل اقامت فرزندان و نسل امام زمان علیه السلام است.(6)
پاسخ: روایت انبارى را عده زیادى تضعیف نموده و به صورت جزم رد کرده اند، از آن جمله مى توان به این افراد اشاره کرد:
1- آقا بزرگ تهرانى.(7)
2- سید نعمت الله جزایرى.(8)
3- شیخ محمد تقى شوشترى.(9)
شیخ آقا بزرگ تهرانى مى گوید: ((این حکایت تنها از طریق وجادت به دست ما رسیده و ما حکایت کننده قصه را نمى شناسیم جز آنکه او مرد محترمى در آن مجلس بوده است. سند و متن آن مشتمل بر تناقضات و امور عجیب و غریب است که مى توان آنها را انکار نمود... و غرض علما در نقل این حکایات مجرد انس ‍ گرفتن به یاد حبیب و ذکر دیار و شنیدن آثار اوست...)).(10)
370: آیا قصه جزیره خضرا دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
مرحوم مجلسى در بحارالانوار از على بن فاضل روایتى مفصل نقل کرده و در آن اشاره به جزیره اى دارد که نسل حضرت در آن زندگى مى کنند.
پاسخ:
1- از عبارت مجلسى استفاده مى شود که روایت اعتبار چندانى نزد او نداشته است. او مى گوید: ((چون در کتاب هاى معتبر به این حدیث دست نیافتم آن را در فصلى جداگانه آوردم)).(11)
2- شیخ اقا بزرگ تهرانى نیز این داستان را تخیلى برشمرده است.(12)
3- در متن تناقضاتى وجود دارد.
4- سخنان بى اساس در آن مشاهده مى شود.
5- در سند آن افرادى ناشناخته وجود دارد.(13)
371: در برخى از روایات بر اهل و عیال حضرت اشاره شده، آیا این دلالت بر ازدواج دارد؟
محمد بن مشهدى در مزار از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: ((گویا نزول قائم در مسجد سهله را با اهل و عیالش مشاهده مى کنم)).(14)
پاسخ:
1- دعاها و روایات قابل جمع با اولاد حضرت هنگام ظهور یا بعد از آن است.
سید جعفر مرتضى عاملى مى گوید: ((چه بسا مراد، اولاد حضرت بعد از ظهور باشد آن گونه که از سیاق کلام در اکثر روایات استفاده مى شود.(15)
2- تعبیر به آل بیت امام زمان علیه السلام که در برخى از ادعیه وارد شده با آباء و اجداد آن حضرت نیز سازگارى دارد.
372: آیا کنیه ((اباصالح)) دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
برخى ممکن است براى اثبات ازدواج و اولاددار بودن حضرت مهدى علیه السلام به کنیه ((اباصالح)) استدلال کنند یعنى پدر صالح، که این دلالت بر وجود فرزندى به نام صالح براى حضرت دارد.
پاسخ:
اولا: ممکن است که تکنى حضرت به این کنیه به جهت آن باشد که امام زمان علیه السلام پدر و مجرى اصلاح جامعه است، او تنها کسى است که به اذن و اراده الهى جامعه بشرى را در سطح کره زمین اصلاح خواهد کرد. همان گونه که در روایتى پیامبر صلى الله علیه و آله درباره خود على بن الى طالب علیه لسلام فرمود: ((من و على دو پدر این امتیم)) .
ثانیا: کلمه ((اب)) در لغت عرب تنها به معناى پدر نیست بلکه به معناى صاحب نیز آمده است. ((اباصالح)) یعنى کسى که صلحایى در اختیار دارد.
ثالثا: ممکن است که این کنیه از آیهو لقد کتبنا فى الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادى الصالحون (16) گرفته شده باشد.
---------------------------
1-کمال الدین، ص 370؛ بحارالانوار، ج 52، ص 151 و ج 51، ص 32.
2-کمال الدین، ص 440.
3-اثبات الوصیة، ص 201.
4-الغیبة، طوسى، ص 102.
5-الغیبة، نعمانى، ص 17.
6-بحارالانوار، ج 53، ص 213 -221.
7-الذریعة، ج 5، ص 107 و 108 در حاشیه.
8-الانوار النعمانیه، ج 2، ص 64 و 65.
9-الاخبار الدخلیة، ج 1، ص 146 -152.
10-الذریعة، ج 5، ص 108.
11-بحارالانوار، ج 52، ص 159.
12-الذریعة، ج 5، ص 108.
13-ر.ک: دراسة فى علامات الظهور، جعفر مرتضى عاملى.
14-نجم الثاقب، ص 225.
15-دراسة فى علائم الظهور، ص 232.
16-سوره انبیاء، آیه 105.
-----------------------
علی اصغر رضوانی