فدک در فراز و نشیب ، ارتباط ماجراى فدک با امامت

ارتباط ماجراى فدک با امامت

همان گونه که اشاره شد، قضیّه فدک ارتباط تنگاتنگى با مسئله امامت دارد. از این رو دانشمندان اسلامى در طول تاریخ به این موضوع عنایت داشتند. به عنوان نمونه چند مورد را مى آوریم:

1 ـ نویسنده کتاب شرح المواقف در این زمینه چنین مى نگارد:

فصل چهارم درباره امام به حق پس از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله است. از نظر ما امام به حق پس از پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله ابوبکر است و از نظر شیعه على رضى اللّه عنه. ما بر عقیده خود دو دلیل داریم:
نخست آن که راه اثبات امامت یا کلام خدا و سخن صریحى است که از جانب پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله باشد و یا اجماع و اتّفاق نظر بر بیعت. سخن صریحى از پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله ]در مورد امامت ابوبکر[ وجود ندارد، چنان که خواهد آمد، ولى هیچ اتّفاق نظرى نیز از جانب امّت پیامبر جز بر ابوبکر یافت نمى شود...(1).
بسیار واضح است که شریف جرجانى در این استدلال، به نبودِ هر گونه سخن صریح و بیان آشکار از سوى خدا و پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله بر امامت ابوبکر اعتراف دارد. وى تنها دلیل بر امامت ابوبکر را اجماع و اتّفاق نظر امت مى داند.

2 ـ همچنین وى در جاى دیگرى از شرح المواقف چنین مى نویسد:

فصل دوم درباره شروط امامت است.
عموم علماى ما بر این باورند که کسى اهلیّت و استحقاق امامت را دارد که در اصول و فروع دین مجتهد باشد تا بتواند اُمور دین را برپا دارد و قادر باشد که اقامه حجّت نموده و شبهات وارده بر عقاید دینى را حل کند... همچنین بایستى شجاع باشد تا قدرت بر دفاع و حمایت از حوزه دین و حفظ حریم اسلام را با ثبات قدم در نبردها داشته باشد... .
همچنین امام باید عادل باشد تا بر کسى ستم روا ندارد، چرا که گاهى فاسق، اموال مردم را براى اهداف شخصى به کار مى گیرد و حقوق دیگران را تباه مى سازد; و نیز امام باید عاقل باشد تا صلاحیّت تصرّف در امور شرعى و کشوردارى را داشته باشد; و نیز امام باید بالغ باشد که عقل بچگى راه به جایى نبرد... .
این صفات هشتگانه یا پنجگانه، شروط معتبر امامت هستند که از طریق اجماع و اتّفاق نظر علما به اثبات رسیده است(2).
آن سان که روشن است وى در این سخن نیز تصریح کرده است که شرط امامت علم و عدالت است و... البتّه این شروط با اتّفاق نظر علما به اثبات رسیده است...; هر چند بهتر است که شرط شجاعت در امام و «با ثبات قدم در نبردها بودن» را از شرایط امامت ـ که شریف جرجانى بدان اشاره نموده است ـ به فراموشى بسپاریم و حال و روز ابوبکر در جنگ احد(3)، خیبر(4) و... را یادآور نشویم(!!)(5).


(1) شرح المواقف: 8 / 354.
(2) شرح المواقف: 8 / 349 ـ 350.
(3) براى آگاهى از ماجراى ابوبکر در این جنگ مى توانید روایت ابو داوود طیالسى، ابن سعد، طبرانى، ابن حِبّان، دارقُطْنى، ابن عساکر، ضیاء مَقْدِسى و دیگران را در کنز العمال: 10 / 424 حدیث 30025 ببینید.
(4) براى آگاهى از ماجراى ابوبکر در جنگ خیبر به روایت احمد، ابن ابى شیبه، بزّار، طبرى، حاکم، بیهقى، ضیاء مَقْدِسى، هیثمى و دیگران در کنز العمال: 10 / 461 حدیث هاى 30117 ـ 30135 مراجعه کنید که روایات متعددى نقل کرده است.
(5) شایان یادآورى است که ما در مقابل ترجمه عبارات مندرج در منابع اهل تسنّن که محل تأمّل و دقّت نظر مى باشند، علامت (!!) را نهاده ایم.

کتب و تألیفات کتاب های اعتقادی فدک در فراز و نشیب