حضرت قاسم بن الحسن (علیهماالسّلام) در کربلا

ازدواج حضرت قاسم بن الحسن (علیهماالسّلام) در کربلا

آیا در واقعه ی خونین عاشورای سال 61 هجری در صحرای کربلا، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) دختر خود را به عقد
فرزند برادر خود حضرت قاسم بن الحسن (ع) در آوردند؟
هنگامی که حضرت قاسم بن الحسن (ع) از گرفتن اجازه میدان از عموی بزرگوار خود مأیوس شد، به یاد عهد و رقعه ای که پدر بزرگوارش بر بازوی او بسته بود افتاد، آن را باز کرد و وصیت پدر خود را مشاهد کرد و به عموی بزرگوار خود نشان داد، سالار شهیدان چاره ای نداشت مگر آنکه به فرزند برادر خود اجازه دهد به عهدی که پدر با او داشته وفا کند و به میدان رود.

پرسش تاریخی این است:

آیا امام حسین (ع) قبل از دادن اذن میدان به فرزند برادر این جملات را به او خطاب کردند:

«یابن الأخ: هذه الوصیه لک من أبیک و عندی وصیه اخری منه لک و لابد من انفاذها»

"این وصیت از جانب پدرت برای تو بود ولی در نزد من هم وصیت دیگری از برادرم درباره ی تو هست که حتما باید آن را انجام دهم..."

عهد و وصیتی که امام حسن (ع) در ضمن سفارشهایی که نسبت به سرپرستی فرزند خود نموده بود، به برادر خود فرموده بود که فرزندم قاسم را داماد کن. و حال که امام (ع) می خواست اذن میدان به قاسم دهد تا قاسم به عهد خود با پدر وفا کند، چاره ای نداشت مگر آن که در همان صحرای بلا عقد این نوگل خاندان رسالت را با دختر خود که از قبل به نام قاسم بن الحسن علیهم السّلام و نامزد او بود در بیاورده تا به عهد خود با برادر بزرگوارش پایبندی کند.

و خلاصه آنکه آیا مظلومانه ترین عقد ازدواج عالم در صحرای کربلا اتفاق افتاد؟ عقدی که نشانگر اوج مظلومیت اهل بیت پیامبر (ع) بود و بالاترین حجت بر اینکه امام حسین (ع) برای جنگ طلبی خروج نکرده است و اهل خشونت نبوده است، عقد ازدواجی که درس وفاداری و پایبندی به عهد را به بشریت آموخت.

برای تحقیق و پژوهش در مورد حقایق تاریخی راهی نیست جز جستجو در کتابها و متون تاریخی و بررسی و مقایسه ی نقل های تاریخی و نظر دادن تنها در چارچوب همان نقلهای تاریخی میسر است.

چه بسا واقعه تاریخی که فقط در یک نقل آمده باشد و چه بسا حقایق تاریخی که در کتبی ذکر شده و آن کتب از بین رفته باشد یا در دسترس ما نباشد.

مقصود در این نوشتار مختصر بحث درباره راههای پژوهش در تاریخ نیست، فقط اکتفا به این نکته می کنیم که تاریخ بر اساس نقل است، لذا اگر واقعه ای تاریخی مثلا تنها در یک نقل آمده شده باشد و یا تنها در یک کتاب تاریخی که حتی نویسنده ای گمنام آن را نگاشته، ذکر شده باشد، کافی است تا آن را به عنوان یک نقل و احتمال تاریخی قلمدادکنیم و اگر کسی آن را قاطعانه رد کند یا فقط از آنجایی که خود آن نقل را ندیده، یا به نویسنده آن کتاب اعتماد ندارد نسبت کذب به واقعه دهد، بگوییم: «عدم الوجدان لا یدل علی عدم الوجود» ندیدن دلیل بر نبودن نیست!

درباره ی نقل قضیه ازدواج حضرت قاسم بن الحسن (ع) در کربلا دانشمندان و تاریخ نگاران شیعی بر دو دسته اند:

جمعی از آنان واقعه ازدواج را به تفصیل در کتاب خود ذکر کرده اند و عده ای این قضیه را در زمره ی مصائب کربلا ذکر نکرده اند . البته تعداد قلیلی نسبت عدم صحت و کذب به این قضیه داده اند که با توجه به معیارهای پژوهش در تاریخ این گونه نظر دادن قابل قبول نمی باشد.

در اینجا ابتدا نام تعدادی از علمای شیعه که قضیه ازدواج قاسم بن الحسن (ع) را در کتب خوب به تفصیل ذکر کرده اند یادآور می شویم و سپس در پایان نوشتار متن فارسی واقعه را از کتاب «محرق القلوب» مرحوم ملامهدی نراقی (قدس سره) و متن عربی واقعه را از کتاب «المنتخب فی جمع المراثی و الخطب» مرحوم علامه طریحی (قدس سره) نقل می کنیم:

تعدادی از علمای شیعه و کتبی که قضیه
ازدواج شهزاده حضرت قاسم بن الحسن (علیهماالسّلام) را به تفصیل ذکر کرده اند:

« کتاب بحر الانساب » منسوب به سید مرتضی(علم الهدی)(ره) این کتاب ترجمه کتاب بحر الانساب منسوب به سید علمای امامیه جناب علی بن حسن بن موسی معروف به سید مرتضی(رضی الله عنه) می باشد که تحت عنوان «کتاب بحر الانساب در شرح احوالات اولاد چهارده معصوم علیهم السّلام » توسط کتاب فروشی اسلامیه چاپ شده و نسخه ی آن در کتابخانه دفتر تبلیغات اسلامی قم موجود می باشد.

در صفحه 24 این کتاب آمده است:

چون نوبت به قاسم بن حسن (علیهماالسّلام) رسید حضرت امام حسین (علیه السّلام) قاسم(علیه السّلام) را در کنار گرفته و فرمودند: ای نور دیده تو از برای من از حسن (علیه السّلام) یادگاری. برادرم مرا وصیت کرده که(دخترم) زبیده خاتون(سلام الله علیها) را به عقد قاسم(علیه السّلام) درآورم»

"لازم به یاد آوری است که بعضی متون تاریخی که قضیه ازدواج حضرت قاسم (ع) را در کربلا ذکر کرده اند، از دختر امام حسین (ع) که بعقد قاسم بن الحسن (ع) در آمد به زبیده سلام الله علیها نام برده اند و چنانچه معلوم است امام حسین (ع) نام تمام دختران خود را فاطمه سلام الله علیها می گذاشتند گرچه هر کدام لقب مشخصه ای داشتند، مانند حضرات فاطمه ی سکینه، فاطمه رقیه، فاطمه زبیده، فاطمه صغری سلام الله علیهنَّ. کما اینکه نام تمام پسران خود را علی می گذاشتند."

کتاب انساب آل أبی طالب نیز جریان را به همین منوال ذکر کرده است بنابر نقل علامه دربندی(ره) از این کتاب.
دانلود فایل PDF اسناد عروسی شاهزاده حضرت مولانا قاسم بن الحسن علیهماالسّلام