بیانات حضرت آیت الله علوی بروجردی (دامت برکاته) بعد از درس خارج فقه به مناسبت شهادت امام باقر (علیه السلام)

با حرکت علمی و فرهنگی امام باقر شاگردان بسیاری مانند زراره و محمد بن مسلم تربیت ‌شدند.

امام باقر وارث کربلا

حضرت آیت الله علوی بروجردی با اشاره به ایام شهادت حضرت امام باقر ^{علیه السلام} فرمودند: وجود مقدس امام باقر ^{علیه السلام} شخصیتی هستند که خودشان در کربلا حضور داشتند، و لذا وارث حادثه کربلا می‌باشند و هم دقیقا آنچه بر سر امام علی بن الحسین ^{علیه السلام} در آن دوران خفقان عجیب در مدینه پدید آمد را به چشم دیده‌اند؛ یعنی هم ابراز احساسات مردم قبل از قیام امام حسین ^{علیه السلام} را دیدند و هم ترس و اضطراب مردم در دوران علی بن الحسین ^{علیه السلام} را که منجر به تنهایی و غربت امام ^{علیه السلام} شده بود؛ امامی که به زعم همان مردم مدینه، امامت امام را قبول نداشتند، ولی لا اقل، به عنوان یکی از فقهای مدینه تلقی می‌شد؛ به طوری که حتی امروزه نیز در صحن دوم مسجد النبی، که نام فقهای مدینه نوشته شده، نام علی بن الحسین ^{علیه السلام} هم جز آنان است؛ اما به هر حال، چون ایشان پسر امام حسین ^{علیه السلام} و از آل و تبار علی بن ابی طالب ^{علیه السلام} است از نظر مردم آن زمان، قدر و قیمت نداشته است.

نقش امام باقر در ایجاد حرکت عظیم فرهنگی

 در این شرایط و با وجود خفقان عجیب و غریب، امام باقر ^{علیه السلام} به امامت می‌رسند. ولی ایشان در آن شرایط بحرانی برای رواج اندیشه اصیل معارف اهل بیت ^{علیهم السلام} یعنی همان چیزی که جبرئیل بر پیغمبر نازل کرده و دیگران سعی در تبدیل و تغییر آن داشتند و مانع ترویج حقایق می‌شدند، کاری را شروع کردند که امروز برای ما یک درس فوق العاده است، به طوری که ما امروز، بر سر سفره این امام همام نشسته‌ایم.

  امام باقر ^{علیه السلام} برای ایجاد یک حرکت عظیم فرهنگی، در آن زمان، تک به تک افراد مستعد از اهل سنت را مثل زراره،‌ محمد بن مسلم و ... پیدا کرد و آرام آرام آنان را مورد تعلیم و تربیت قرار داد تا اینکه آنان خودشان معارف حقه را منتشر کردند؛ به طوری که در شأن ایشان روایت شده که اگر آنان نبودند، آثار دین محو می‌شد.

  به طور کلی، رواتی که بنابر طبقه‌بندی آیت الله العظمی بروجردی ^{اعلی الله مقامه}  در طبقه 4 محسوب می‌شوند، همان کسانی هستند که به دست امام باقر ^{علیه السلام} تربیت شدند. مثلا زراره، که روایات زیادی از او وارد شده، آنقدر اوج گرفت که دشمن قصد جان او را کرد و امام برای اینکه جان او  را حفظ کند و بماند، او را از خود میراند و لعن می‌کند تا انتساب او به اهل بیت در نزد آنان منتفی شود. اگر امام باقر این حرکت را آغاز نمی‌کردند، این افراد تربیت نمی‌شدند.

اوج گرفتن حرکت فرهنگی در زمان امام صادق

 البته، در زمان ایشان حوزه علمی ایشان چندان توسعه نداشت، ولی ادامه کار ایشان در زمان امام صادق ^{علیه السلام} پیگیری شد  که به اوج خود نیز رسید؛ به طوری که ابن عقبه، شاگردان امام صادق ^{علیه السلام} را 4 هزار تن می‌شمرد و این در زمانی بود که بنی امیه ضعیف شدند و با وجود منازعات سیاسی، یک قدری امکان تحرک علمی برای شیعه بیشتر بود؛ به طوری که فردی می‌گوید که دیدم در مسجد کوفه 70 کرسی درس گذاشته‌اند و روی هر منبری یک نفر نشسته و می‌گوید حدثنا جعفر بن محمد ^{علیهما السلام}.

ماندگاری حرکت عظیم فرهنگی در اسلام

 بنابراین، حرکت عظیم فرهنگی ایجاد شد به طوری که بعداً که حتی موسی بن جعفر ^{علیه السلام} به زندان رفت، ولی به آن حرکت لطمه نخورد و حتی بیرون راندن امام رضا ^{علیه السلام} از مدینه نیز باعث توقف آن نشد، بلکه آن را اوج داد؛ به طوری که کل ایران و مجموعه سرزمین‌های فارس را از مخاطبین کلام ایشان پر کرد. همان افرادی که جاهلیتشان به حدی بود که روزی به قول معروف، قربة الی الله جمع شده بودند و به سبب بغض از امیرالمومنین ^{علیه السلام} ، به سمت سیدالشهدا ^{علیه السلام} سنگ می‌انداختند، روزی فرا رسید که در نیشابور، وقتی علی بن موسی الرضا به آنجا ^{علیه السلام} می‌رسد تمام مردم جمع شدند که نقل شده چهار هزار دانشمند با قلم دان طلا تا از علی بن موسی الرضا ^{علیه السلام} حدیث و معارف اهل بیت را بگیردند، این همان حرکتی است که امام باقر آن را شروع کرده بود.

لزوم پاسداری از مکتب اهل بیت و ترویج آن

  بنابراین، ما در این مسیر باید بدانیم که ما وامدار امام باقر و امام صادق ^{علیهما السلام} هستیم و آنچه امروز بر سر آن نشسته‌ایم و از آن بهره‌برداری می‌کنیم، در واقع، سفره آماده‌ای است که قبلا، این بزرگواران برای ما آماده کردند و ما مسئولیت خودمان را بدانیم و همانطور که آنها تمام همّ و توانشان را در این مسیر به کار گرفتند، ما هم تمام این مسئولیت را برای حفظ و ترویج آن داریم؛ یعنی توقعی که از ما طلبه‌ها وجود دارد، غیر از توقعی است که از افراد عادی است؛ چرا که به ما، به چشم محمد بن مسلم و زراره ها نگاه می‌کنند و ما امروز حمله علوم و معارف آنها هستیم. پس باید قدر خودمان را بدانیم و اگر حمله هستیم، صلاحیت این حمل را در خودمان از بین نبریم و با تقوا آن را حفظ کنیم تا بتوانیم با همان صورت، در دنیای امروز همان تاثیرگذاری را داشته باشیم که آن اصحاب و آن شاگردان در آن روز داشتند.

 والسلام علیکم و الرحمة الله و برکاته